Jak skutecznie przygotować się do egzaminu DGSA? Strategia, praktyka i sposób myślenia doradcy
Na przestrzeni ostatnich lat miałam przyjemność szkolić ponad 220 kandydatów na doradców DGSA oraz współpracować z blisko setką osób po kursach w innych ośrodkach, które zwracały się o wsparcie przed egzaminem lub w procesie recertyfikacji uprawnień. Wielu z nich potrzebowało nie tylko powtórzenia materiału, lecz przede wszystkim uporządkowania wiedzy i nauczenia się praktycznego podejścia do przepisów. To właśnie ta perspektywa, wynikająca z setek godzin pracy szkoleniowej, analizy błędów i rozmów z kandydatami i doradcami pozwala mi precyzyjnie określić, co rzeczywiście decyduje o sukcesie na egzaminie, a co staje się jego największą barierą.
Egzamin na doradcę do spraw bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych (DGSA) to nie tylko test wiedzy z Umowy ADR, Regulaminu RID, czy Umowy ADN. Jest to także weryfikacja kompetencji analitycznych, umiejętności czytania ze zrozumieniem, praktycznego stosowania przepisów oraz zdolności do logicznego myślenia pod presją czasu. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 7 maja 2015 r. (Dz.U. poz. 718, z późn. zm.), egzamin składa się z dwóch części testowych (ogólnej i specjalistycznej) oraz zadania opisowego, które symuluje rzeczywistą sytuację transportową. Większość kandydatów na doradców i doradców recertyfikujących ocenia wymagania jako dość wysokie, gdyż aby złożyć egzamin z wynikiem pozytywnym, należy uzyskać co najmniej 80% poprawnych odpowiedzi z testów i zadania praktycznego (dla kandydatów) lub co najmniej 80% poprawnych odpowiedzi z samych testów (dla recertyfikujących). Jest to próg, który wymaga nie tylko znajomości przepisów, ale także umiejętności operowania nimi w kontekście określonym pytaniami.
Warto byłoby więc zadać fundamentalne pytanie – jak skutecznie przygotować się do egzaminu? Zapoznaj się z „garstką” moich wskazówek.
1. Systematyczność nad intensywnością
Jednym z najczęstszych błędów kandydatów na doradców i osób recertyfikujących jest nauka „na ostatnią chwilę”. Akty prawne z zakresu problematyki przewozu towarów niebezpiecznych to dokumenty liczące sumarycznie tysiące stron, a ich struktura wymaga przede wszystkim oswojenia, a nie wyuczenia na pamięć. Z perspektywy wieloletniego doświadczenia w zakresie nauczania osób dorosłych stwierdzam, że kluczowe jest powtarzanie w krótkich, regularnych cyklach, a nie realizowanie długich i intensywnych sesji raz czy dwa razy w tygodniu. Ponadto, dorośli uczą się efektywniej, gdy nowa wiedza łączy się z ich doświadczeniem zawodowym oraz gdy potrafią zobaczyć jej sens w praktyce.
Przekładając powyższe na działanie, oznacza to:
- rozwiązywanie przez 4-6 dni w tygodniu po 40–80 pytań testowych oraz jednego zadania praktycznego, na przemian z testami (liczba pytań/długość zadania zależy od regularności nauki oraz potrzeb i procesu przyswajania wiedzy przez daną osobę),
- notowanie zagadnień problematycznych, w których pojawiają się błędy, oraz powrót do nich po 24–48 godzinach, gdy umysł ma już dystans i gotowość do korekty,
- analizowanie nie tylko poprawnych odpowiedzi, ale także przyczyn błędnych odpowiedzi, gdyż to one najczęściej ujawniają luki w rozumieniu przepisów,
- odnoszenie rozwiązanych zadań do realnych sytuacji (np. własnych doświadczeń zawodowych, przypadków z pracy, zdarzeń dotyczących transportu lub magazynowania, a nawet obserwacji w życiu prywatnym).
2. Strategia ćwiczenia testów
Testy egzaminacyjne nie są celem samym w sobie, lecz narzędziem analizy rozumienia przepisów i sposobu myślenia doradcy DGSA. Nie chodzi o zapamiętanie klucza odpowiedzi, ale o zrozumienie, dlaczego dana opcja jest prawidłowa, a inne nie. Warto więc traktować każdy test jako symulację egzaminu, a nie jako zwykły sprawdzian wiedzy.
Zalecam pracę w dwóch etapach:
Etap pierwszy – praca z katalogiem pytań Ministerstwa Infrastruktury:
- rozwiązuj testy tematycznymi partiami (zgodnie z kolejnością) odzwierciedlającymi strukturę arkusza egzaminacyjnego, tj. test ogólny – 30 pytań, test specjalistyczny – 20 pytań.
- ustal zredukowany limit czasu na rozwiązanie pytań, tj. część ogólna: 40–50 minut (na egzaminie 80 minut), część specjalistyczna: 30–40 minut (na egzaminie 60 minut).
Sugestia dotycząca zredukowania czasu rozwiązywania pytań podyktowana jest faktem, że pytania w katalogu układane są tematycznie, przez co często dotyczą jednego przepisu lub zagadnienia, więc rozwiązuje się je stosunkowo szybko i płynnie.
Etap drugi – praca z arkuszami testowymi o układzie losowym:
- ćwicz w warunkach maksymalnie zbliżonych do egzaminu:, tj. część ogólna: 50–65 minut, część specjalistyczna: 40–50 minut.
Zachowaj niewielki zapas czasu i margines błędu. Działanie to pozwoli uwzględnić czynnik stresu, który zawsze wpływa na tempo pracy podczas egzaminu.
Warto pamiętać, że katalog pytań jest systematycznie rozszerzany i nie jest aktualnie publikowany jawnie. Należy więc zauważyć, że elastyczność i umiejętność interpretacji nowych pytań ma kluczowe znaczenie.
Opisana strategia pozwala nie tylko utrwalać wiedzę, ale również budować odporność poznawczą i automatyzm w analizie pytań, co stanowi przewagę podczas egzaminu i późniejszej pracy doradczej.
3. Praca z tekstem ADR/RID/ADN – potrafić korzystać, rozumieć, ale też znać najważniejsze zagadnienia
Umowa ADR (podobnie jak przepisy RID czy ADN) to podstawowy język pracy doradcy. Nie wystarczy wiedzieć, gdzie szukać informacji. W wielu przypadkach niezbędne jest także pamięciowe opanowanie najważniejszych zagadnień, między innymi takich jak znaczenie informacji zawartych w Wykazie Towarów Niebezpiecznych, czy rozumienie kodów klasyfikacyjnych. W mojej opinii kluczowe jest, aby określone elementy były dobrze utrwalone, tak by podczas egzaminu nie tracić cennego czasu na nadmierne wertowanie przepisów. Czas i stres egzaminacyjny potrafią wprowadzić chaos, a mając solidną podstawę i dobrze znane schematy, można łatwiej zbudować logiczny ciąg myślowy i zachować spokój. Nie oznacza to jednak, że należy uczyć się przepisów na pamięć. Najskuteczniejszą metodą jest systematyczne powtarzanie i praca z tekstem przepisów podczas której naturalnie utrwalają się najczęściej używane fragmenty. Niezwykle ważne jest również zwrócenie szczególnej uwagi na najbardziej istotne obszary podczas rozwiązywania testów czy zadań praktycznych, ponieważ zapamiętujemy je w sposób automatyczny, tj. bez presji mechanicznej nauki. Reasumując – dzięki tym zabiegom ograniczamy ryzyko błędu i budujemy pewność, która na egzaminie ma realną wartość.
4. Zadanie opisowe – symulacja rzeczywistej, realnej sytuacji transportowej
Zadanie opisowe to część egzaminu, która sprawia kandydatom największą trudność, ponieważ wymaga praktycznego zastosowania przepisów, a nie ich biernej znajomości. To etap, który weryfikuje sposób myślenia przyszłego doradcy – od klasyfikacji i doboru opakowania lub cysterny, przez oznakowanie i dokumentację, aż po końcową ocenę zgodności z obowiązującymi przepisami. W mojej praktyce szkoleniowej rekomenduję tu metodę „do skutku”. Należy wybrać jedno zadanie, rozwiązać je samodzielnie od początku do końca, następnie porównać z rozwiązaniem i powtarzać, zwłaszcza te fragmenty, które sprawiają najwięcej trudności, aż do uzyskania pełnej zgodności z rozwiązaniem wypracowanym podczas kursu. Doświadczenie pokazuje, iż kursanci, którzy uczą się w oparciu o rozwiązania zadań realizowane na moim kursie, zdobywają w ocenie zadania 100%. Takie powtarzanie eliminuje błędy, automatyzuje proces myślowy i pozwala wyćwiczyć konsekwentne podejście do analizy problemu. Dobrym sposobem jest również tworzenie i rozwiązywanie własnych symulacji przypadków lub rzeczywistych sytuacji, napotykanych w obszarze zawodowym. Nie chodzi tu zatem o zapamiętanie gotowych przykładów, ale o zrozumienie logiki postępowania. „Learning by doing” jest jedną z najefektywniejszych form nauki wśród osób dorosłych, ponieważ jednocześnie angażuje doświadczenie, pamięć i logiczne myślenie.
5. Zarządzaj sobą w procesie nauki
Egzamin DGSA wymaga koncentracji, samodyscypliny i odporności psychicznej. Nawet najlepszy plan nauki nie przyniesie efektu, jeśli nie zadbamy o własne warunki poznawcze i regenerację. Dlatego warto:
- stworzyć ergonomiczne środowisko nauki – ciszę, porządek, dobrą organizację miejsca pracy i ograniczenie bodźców rozpraszających (uwaga! część osób będzie potrzebowała ciągłej mikrostymulacji dopaminowej, aby utrzymać uwagę, więc dodatkowe bodźce będą konieczne),
- opracować plan nauki w blokach, które pozwalają skupić się danej części egzaminu,
- wprowadzić rytuał pracy z przerwami, np. nauka w blokach po kilkadziesiąt minut przeplatana krótką regeneracją. Krótkie, kontrolowane przerwy pomagają utrzymać koncentrację i zapobiegają zmęczeniu umysłowemu.
Dorośli uczą się skutecznie, gdy widzą cel i sens swojej pracy, dlatego warto łączyć treści związane z towarami niebezpiecznymi z codziennymi obowiązkami zawodowymi, tj. analizować realne przypadki, w których przepisy mają zastosowanie, niezależnie czy dotyczą one sfery zawodowej, czy prywatnej. Taka metoda sprawia, że nauka staje się naturalnym procesem, a nie wymuszoną rutyną.
Przygotowanie do egzaminu DGSA to proces, który wymaga konsekwencji. To połączenie wiedzy z zakresu wielu dziedzin, analitycznego myślenia i umiejętności pracy z tekstem technicznym.
Jak w każdym aspekcie bezpieczeństwa największym błędem jest pośpiech, a największym sprzymierzeńcem systematyczność.
Należy pamiętać jedno – egzamin kończy się w sali, ale prawdziwe przygotowanie zaczyna się w tym, jak myślisz o bezpieczeństwie.
Po więcej wskazówek, praktycznych strategii i indywidualnego wsparcia zapraszam na kursy i mentoring DGSA, które tworzę w oparciu o doświadczenie eksperckie, dydaktykę dorosłych i praktykę doradczą. Tam, gdzie teoria spotyka się z rzeczywistością, a nauka staje się procesem prowadzącym do pewności – nie tylko na egzaminie, ale przede wszystkim w zawodzie doradcy.
