16 października 2018 Kategoria: Aktualności Autor: Karolina Kołdys

Świadoma/świadom kosenwekcji wynikających z… – czy aby na pewno?

Towary niebezpieczne po raz n-ty

Przewóz towarów niebezpiecznych nie należy do najłatwiejszych tematów z wielu względów. Zakres przepisów regulujących tę problematykę jest uzależniony od rodzaju transportu w jaki przedsiębiorstwo angażuje się. W dużym uproszczeniu, biorąc pod uwagę tylko i wyłącznie przepisy międzynarodowe, wygląda to następująco:

  • transport drogowy (Umowa ADR),
  • transport kolejowy (Regulamin RID/Zał. 2 do SMGS),
  • transport śródlądowy (Umowa ADN),
  • transport morski (IMDG Code),
  • transport lotniczy (IATA DGR/ICAO TI).

 

Każdy czyn ma swoje konsekwencje

Uczestnicy przewozu nie zawsze przestrzeją przepisów – nie są ich świadomi albo w sposób zamierzony nie chcą ich respektować. Informacje o naruszeniach, których mogą się dopuścić i w konsekwencji wysokość finansowych sankcji karnych została uwzględniona w Załączniku do Ustawy z dn. 19 sierpnia 2011 roku o przewozie towarów niebezpiecznych (z późń. zm.).

Wysokość kary w złotych (przykłady):

  • Załadunek, nadanie lub przewóz towaru niebezpiecznego niedopuszczonego do przewozu – 10000 zł,
  • Niesporządzenie lub sporządzenie niezgodnie z wymaganiami planu ochrony/planu zapewnienia bezpieczeństwa – 5000 zł,
  • Niewyznaczenie przez uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych doradcy do spraw bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych – 5000 zł,
  • Nieprzeszkolenie osób wykonujących czynności związane z przewozem towaru niebezpiecznego, zatrudnionych przez uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych lub wykonujących te czynności na jego rzecz – 2000 zł,
  • Niesporządzenie dokumentu przewozowego – 1000 zł.

Na pierwszy rzut oka kary nie są zbyt wysokie, na każdy kolejny również ;). Przedsiębiorcy często nie respektują przepisów z tego zakresu licząc na uniknięcie kontroli w trakcie realizacji przewozu, a gdy już ją otrzymają, to na większości przedsiębiorstw kwota ta nie robi żadnego wrażenia. Ale czy konsekwencje kończą się tylko na pieniądzach? Co w sytuacji gdy w trakcie realizacji przewozu lub czyności przygotowawczych dojdzie do wypadku, incydentu, jakiegokolwiek zdarzenia, któremu będzie towarzyszył wybuch, pożar, emisja? A jeżeli pójdziemy o krok dalej i dodamy, że w wyniku zdarzenia doszło do śmierci, obrażeń ciała, zniszczenia środowiska lub mienia?

Jedno jest pewne – przepisy dotyczące obrotu chemikaliami zostały stworzone w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa, a nie po to, aby utrudnić działalność.

Pógódź się z tym, że nie wszystko możesz naprawić

Jestem biegłym sądowym Sądu Okręgowego w Lublinie. Przedstawiam opinie o okolicznościach mających znaczenie dla wyniku sprawy sądowej w momencie gdy konieczne jest zaangażowanie wiedzy eksperckiej i doświadczenia z zakresu problematyki przewozu towarów niebezpiecznych (każdy rodzaj transportu), magazynowania chemikaliów oraz identyfikacji zagrożeń i likwidacji skażeń. W tych właśnie zakresach zostałam ustanowiona przez Prezesa Sądu i generalnie wypowiadam się przy różnych rodzajach postępowań.

Bardzo duża część opiniowanych okoliczności zawiera się w obszarach, które wzajemnie, nierozerwalnie przenikają się, tj.:

  • towary niebezpieczne,
  • magazynowanie chemikaliów,
  • bezpieczeństwo pracy z chemikaliami.

Zdecydowana część incydentów, w trakcie których dochodzi do uwolnienia materiału niebezpiecznego rozpatrywana jest względem art. 163 § 2 KK, w związku z art. 163 § 1 KK:

Art. 163

§ 1. Kto sprowadza zdarzenie, które zagra­ża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, mające postać:
1) pożaru,
2) zawalenia się budowli, zalewu albo obsunięcia się ziemi, skał lub śniegu,
3) eksplozji materiałów wybuchowych lub łatwopalnych albo innego gwałtownego wyzwolenia energii, rozprzestrzeniania się substancji trujących, duszących lub parzących,
4) gwałtownego wyzwolenia energii jądrowej lub wy­zwolenia promieniowania jonizującego, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

 

Nie da się ukryć, że konsekwencje nieprzestrzegania przepisów na tym etapie są bardzo często nieodwracalne, co widać na podstawie przytoczonego przykładu. Wielu przedsiębiorców nie zdaje sobie sprawy z powagi sytuacji dopóki nie doświadczy jej osobiście. Konsekwencje w tym przypadku są nieodwracalne – nie jesteśmy w stanie przywrócić kogoś do życia lub pełni zdrowia, nie odzyskamy również reputacji, ani szacunku i zaufania pracowników.

Czy warto ryzykować?

Według mnie nie.

Chemia w tym zakresie nie uznaje kompromisów.

0
2
20 września 2018 Kategoria: Bez kategorii Autor: Karolina Kołdys

Bezpieczeństwo – wiemy, jakie to ważne. Referencje od MSA Safety.

MSA Safety to przedsiębiorstwo, które zostało założone w 1914 roku. Firma ta jest światowym liderem w zakresie opracowywania, produkcji i dostarczania rozwiązań, których zadaniem jest zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa. Produkty MSA Safety wykorzystywane są w wielu branżach, tj. przemyśle naftowym, gazowym, petrochemicznym, górniczym oraz straży pożarnej i wojsku. 
 
Pod koniec sierpnia miałam ogromną przyjemność szkolić pracowników tego przedsiębiorstwa z zakresu bezpiecznego przewozu drogowego (ADR) i lotniczego (IATA DGR/ICAO TI) towarów niebezpiecznych. W trakcie realizowanego szkolenia bardzo mocno skupialiśmy się na przewozie naczyń ciśnieniowych, ogniw/baterii, urządzeń zawierających baterię oraz zapakowanych z baterią.
 
Kultura bezpieczeństwa – oboje wiemy jakie to ważne.
 
Dziękuję, że wybrali Państwo mnie, jako firmę podążającą za podobnymi wartościami. Dziękuję za zaufanie.
Jak wypadło szkolenie? Zapraszam do zapoznania się z referncjami 😉

Referencje MSA Safety

0
1
19 czerwca 2018 Kategoria: Aktualności, Egzamin DGSA - zadania Autor: Karolina Kołdys

Zadanie z egzaminu DGSA – 29.05.2018, Warszawa

Firma ABC z Warszawy zamierza nadać do firmy XYZ z Bydgoszczy towar niebezpieczny, któremu został przypisany numer UN 1300. Materiał wykazuje średnie natężenie zagrożenia dominującego. Przewóz ma być realizowany w cysternie stałej. Materiał nie wykazuje zagrożenia dla środowiska.
Określ:
a) Kod cysterny, która spełnia najniższy dopuszczalny poziom wymagań konstrukcyjnych,
b) Maksymalny dopuszczalny stopień napełnienia dla cysterny charakteryzującej się minimalnymi wymaganiami konstrukcyjnymi, zakładając, że gęstość względna w temperaturze 15 stopni Celsjusza wynosi 876,2 kg/m3, a w temperaturze 50 stopni Celsjusza 852,2 kg/m3. Średnia temperatura cieczy w trakcie napełniania (tF) wynosi 4 stopnie Celsjusza. Zaprezentuj obliczenia.
c) Sporządź dokument przewozowy, zakładając, że w cysternie będzie przewożona maksymalna ilość materiału. Pojemność cysterny wynosi 10000 litrów.
d) Wymień dokumenty, które powinny znajdować się w jednostce transportowej w trakcie realizacji tego przewozu.
Powodzenia ;)!

0
39
18 czerwca 2018 Kategoria: Aktualności Autor: Karolina Kołdys

Klasyfikacja produktu

Odpowiednie określenie zagrożeń stwarzanych przez produkty to nie tylko smutny obowiązek wypełniania przepisów prawa. To przede wszystkim działanie majace na celu zapewnienie bezpieństwa w zakresie:

  • stosowania i postępowania z produktem,
  • magazynowania i usuwania go,
  • realizowania przewozów i czynności im towarzyszących.

Prawidłowa klasyfikacja towarów niebezpiecznych pozwala na doprecyzowania odpowiednich warunków realizacji przewozu, które mogą charakteryzować się znaczną różnorodnością, co niewątpliwie wynika ze specyfiki danego transportu.

W ostatnim czasie ponownie miałam przyjemność przygotowywać kompleksowo do wprowadzenia jeden z produktów, zarówno pod względem problematyki prawodawstwa chemicznego, jak i przewozu towarów niebezpiecznych każdym możliwym rodzajem transportu – drogowym, kolejowym, śródlądowym, morskim i lotniczym. Zaczynałam zupełnie od poczatku – od badań laboratoryjnych, aż po stworzenie pomocnej Instrukcji, która podpowiada jak ralizować cały proces nie tylko bezpiecznie, ale również efektywnie. Oprócz wskazania dla producenta wszelkich możliwości w zakresie pakowania, oznakowania, przygotowania jednostek transportowo-ładunkowych, dokumentacji, zarekomendowałam warunki, które wybrałabym osobiście m. in. ze względu na aspekt finansowy i skrócenie realizacji dostawy produktu.

Najlepsza metoda przy tworzeniu takich wytycznych to po prostu… zdrowy rozsądek i znalezienie złotego środka pomiędzy rzeczywistością i aspektem finansowym, a przepisami prawa.

Dziękuję za zaufanie!

 

A efekty poniżej:

 

 

P.S. Proszę zobaczyć jak spisuje się podpałka Dragon Power na filmie przygotowanym przez producenta.

0
5
8 marca 2018 Kategoria: Aktualności, Egzamin DGSA - zadania Autor: Karolina Kołdys

Zadanie z egzaminu DGSA – 06.03.2018, Warszawa

Firma ABC z Warszawy zamierza nadać do firmy XYZ z Krakowa 12 ton mieszaniny ciekłej o nazwie handlowej Paruks. Mieszanina wykazuje toksyczność inhalacyjną na poziomie LC50 = 3mg/l oraz stanowi zagrożenie dla środowiska. Dodatkowo, produkt charakteryzuje się temperaturą wrzenia na poziomie 60 stopni Celsjusza, temperaturą zapłonu na poziomie 40 stopni Celsjusza oraz gęstością 1250 kg/m3. Odbiorca wymaga, aby przewóz był realizowany w DPPLach stalowych o maksymalnej pojemności, które zostały wyprodukowane w lutym 2014 przez firmę Contact z Niemiec. Duże pojemniki do przewozu luzem nie są przystosowane do spiętrzania. Dopuszczalna masa brutto tego opakowania to 4000 kg, a masa własna wynosi 250 kg.
a) Podaj klasę, kod klasyfikacyjny i grupę pakowania.
b) Podaj oznakowanie certyfikacyjne podstawowe dużego pojemnika do przewozu luzem. Określ w ilu minimum DPPLach o maksymalnej pojemności może zostać zrealizowany przewóz.
c) Określ oznakownie sztuki przesyłki i pojazdu.
d) Sporządź dokument przewozowy.

1
35
3 stycznia 2018 Kategoria: Aktualności, Elementarz Autor: Karolina Kołdys

Sprawozdanie roczne – ważny obowiązek przedsiębiorstw zaangażowanych w obrót towarami niebezpiecznymi

Sprawozdanie roczne to dokument, który zobowiązany jest przedłożyć właściwym władzom uczestnik przewozu towarów niebezpiecznych. Uczestnikami przewozu są podmioty, które zaangażowane są w obrót towarami niebezpiecznymi, tj. zostały wymienione w Umowie ADR (przewóz drogowy), Regulaminie RID (przewóz kolejowy), Umowie ADN (przewóz śródlądowy). Sprawozdanie roczne to nic innego jak krótka charakterystyka działalności uczestnika przewozu w minionym roku. W dokumencie tym zawiera się informacje na temat ilości towarów niebezpiecznych z którymi styczność miało przedsiębiorstwo, ze szczególnym uwzględnieniem:

  • zakresu przewozu,
  • sposobu przewozu,
  • rodzaju operacji transportowych.

Czynności, które zostały uwzględnione w formularzu sprawozdania to pakowanie, napełnianie, załadunek, przewóz, rozładunek, przewóz na bocznicy (tylko w aspekcie przewozu kolejowego) oraz wyładunek, manipulowanie i sztauowanie, ważenie (tylko w aspecie przewozu statkami żeglugi śródlądowej).

Kto zobowiązany jest przedłożyć sprawozdanie roczne?

Dokument ten powinien zostać przedłożony przez przedsiębiorstwa, które zaangażowane są w powyższe czynności i wykonują je w takim charakterze i z udziałem towarów niebezpiecznych w takich ilościach, że operacje te podlegają pod pełne przepisy Umowy ADR/Regulaminu RID/Umowy ADN. Jeżeli powyższe czynności realizowane są na wyłączeniach całkowitych i częściowych spod wskazanych przepisów, uczestnik przewozu nie ma obowiązku przekazywania sprawozdania rocznego. Obowiązek ten nie dotyczy również podmiotów i nie obejmuje towarów niebezpiecznych, których przewóz odbywał się w całości poza terytorium naszego kraju oraz materiałów zawartych w próżnych, nieoczyszczonych opakowaniach, cysternach, kontenerach i pojazdach. Należy pamiętać o tym, że mimo, iż obowiązek przedłożenia sprawozdania rocznego ciąży na uczestniku przewozu, to jedyną osobą, która może sporządzić dokument jest doradca ds. bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych. Specjalista sporządzający dokument powinien posiadać ważne świadectwo doradcy z uprawnieniami adekwatnymi do rodzaju transportu w który przedsiębiorca jest zaangażowany, tj.

  • przewóz drogowy – doradca ADR,
  • przewóz kolejowy – doradca RID,
  • przewóz śródlądowy – doradca ADN.

Nie da się ukryć, że większość przedsiębiorstw postrzega rolę doradcy jako narzędzie do sporządzenia sprawozdania rocznego, zapominając o tym, że specjalista ten pomaga wypełniać inne obowiązki wynikające z obowiązujących przepisów i podpowiada jak robić to w sposób rozsądny.

W ilu egzemplarzach powinno zostać sporządzone sprawozdanie roczne i do jakich władz powinno zostać skierowane?

Sprawozdanie roczne powinno zostać sporządzone w minimum dwóch egzemplarzach. Jeden egzemplarz kierowany jest do właściwych władz, natomiast drugi powinien być przechowywany przez uczestnika przewozu w siedzibie przez okres 5 lat od dnia jego wysłania. Jeżeli przedsiębiorca zaangażowany jest w przewóz:

  • drogowy (ADR) – sprawozdanie powinno zostać przekazane wojewódzkiemu inspektorowi transportu drogowego właściwemu ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych,
  • kolejowy (RID) – Prezesowi Urzędu Transportu Kolejowego,
  • śródlądowy (ADN) – dyrektorowi urzędu żeglugi śródlądowej właściwemu ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych.

Sprawozdanie powinno być przekazane do właściwej władzy w terminie do dnia 28 lutego każdego roku następującego po roku, którego dotyczy sprawozdanie.

Konsekwencje niewypełnienia obowiązku

Nieprzygotowanie sprawozdania rocznego przez doradcę ds. bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych to rażące naruszenie przepisów. Zdarzenie to może skutkować cofnięciem świadectwa doradcy. Natomiast, jeżeli uczestnik przewozu nie prześle w ustawowo określonym terminie sprawozdania rocznego, to może to skutkować nałożeniem sankcji karnej. Wysokość sankcji uzależniona jest dni zwłoki, tj.:

  •  jeżeli od ustawowo określonego terminu do dnia przesłania sprawozdania nie upłynęło 14 dni – 200 zł,
  • jeżeli od ustawowo określonego terminu do dnia przesłania sprawozdania upłynęło co najmniej 14 dni – 2000 zł,
  •  jeżeli od ustawowo określonego terminu przesłania sprawozdania upłynęły co najmniej 3 miesiące – 5000 zł.

Należy pamiętać o tym, że bardzo często kara nałożona z tytułu niewypełnienia tego obowiązku to dopiero wierzchołek góry lodowej.

0
6
2 stycznia 2018 Kategoria: Aktualności, Elementarz Autor: Karolina Kołdys

Stopień napełnienia cysterny – gdzie leży granica?

Bezpieczny przewóz materiałów niebezpiecznych w cysternach możliwy jest dzięki odpowiednio dobranemu zbiornikowi. Należy mieć na uwadze fakt, że cysterny nie powinny być napełniane mediami, które w kontakcie z materiałem konstrukcyjnym zbiornika, uszczelkami, wyposażeniem obsługowym i wykładziną ochronną, mogłyby być źródłem reakcji niebezpiecznej prowadzącej do:

  • spalania lub wydzielenia dużych ilości ciepła,
  • wydzielania gazów charakteryzujących się zróżnicowanymi zagrożeniami,
  • tworzenia materiałów o właściwościach żrących,
  • tworzenia materiałów niestabilnych,
  • niebezpiecznego, nadmiarowego wzrostu ciśnienia.

Stopień napełnienia

Stopień napełnienia cysterny zależny jest od różnych parametrów. Część z nich będzie stanowiła „mianownik wspólny” dla wszystkich zbiorników i materiałów, np.  gęstość materiału ciekłego w temperaturze 15 i 50 stopni Celsjusza oraz średnia temperatura cieczy podczas napełniania, natomiast wpływ pozostałych parametrów zależny będzie od przypadku z jakim mamy styczność. Wśród czynników wpływających na maksymalny stopień napełnienia możemy wyróżnić:

  • najwyższą średnią temperaturę ładunku w trakcie przewozu,
  • prężność par materiału,
  • zagrożenie stwarzane przez materiał,
  • natężenie zagrożenia stwarzanego przez materiał,
  • obecność zaworów/urządzeń bezpieczeństwa,
  • gęstość cieczy w średniej temperaturze cieczy w trakcie napełniania i najwyższej średniej temperaturze ładunku podczas przewozu (dla materiałów przewożonych powyżej ich temperatury topnienia i dla materiałów ciekłych przewożonych w podwyższonej temperaturze).

Pierwszym krokiem do określenia maksymalnego stopnia napełnienia cysterny jest wyliczenie współczynnika rozszerzalności objętościowej materiału ciekłego (współczynnik alfa):

gdzie:

d15 – gęstość materiału ciekłego w temperaturze 15 stopni Celsjusza,

d50 – gęstość materiału ciekłego w temperaturze 50 stopni Celsjusza.

Cysterny przenośne

Dla ogólnego zastosowania maksymalny stopień napełnienia (%) oblicza się zgodnie ze wzorem:

Dla materiałów ciekłych trujących (klasa 6.1) i żrących (klasa 8), wykazujących duże i średnie natężenie zagrożenia dominującego (I i II grupa pakowania) oraz materiałów ciekłych charakteryzujących się prężnością par wyższą niż 175 kPa w 65 stopniach Celsjusza, stopień napełnienia został określony wzorem:

gdzie:

tR – najwyższa średnia temperatura ładunku podczas przewozu (powinna być zakładana jako 50 stopni Celsjusza),

tF – średnia temperatura materiału ciekłego podczas napełniania.

Dla materiałów stałych, które przewożone są powyżej ich temperatury topnienia i materiałów ciekłych, które przewożone są w podwyższonej temperaturze, maksymalny stopień napełnienia został określony za pomocą wzoru:

gdzie:

dr – gęstość cieczy w średniej temperaturze ładunku podczas przewozu,

df – gęstość cieczy w średniej temperaturze materiału w trakcie napełniania. 

Cysterny ADR

Dla tych cytern w Umowie ADR wyszczególniono większą ilość wzorów obliczeniowych.

1.Stopień napełnienia dla cystern wyposażonych w zawory oddechowe lub zawory bezpieczeństwa w których przewożone są materiały ciekłe w temperaturze otoczenia: zapalne, zagrażające środowisku i materiały zapalne zagrażające środowisku niestwarzające zagrożeń dodatkowych, oblicza się według wzoru:

2. Stopień napełnienia dla cystern wyposażonych w zawory oddechowe lub zawory bezpieczeństwa w których przewożone są materiały ciekłe w temperaturze otoczenia: trujących lub żrących (zapalnych lub niezapalnych zagrażających środowisku lub niezagrażających środowisku), oblicza się według wzoru:

3. Stopień napełnienia dla cystern zamkniętych hermetycznie bez urządzenia zabezpieczającego w których przewożone są materiały ciekłe w temperaturze otoczenia: zapalne, zagrażające środowisku i słabo trujące/słabo żrące (zapalne lub niezapalne lub zagrażające środowisku lub niezagrażające środowisku), oblicza się według wzoru:

4. Stopień napełnienia dla cystern zamkniętych hermetycznie bez urządzenia zabezpieczającego w których przewożone są materiały ciekłe w temperaturze otoczenia: silnie trujące/trujące i silnie żrące/żrące (zapalne lub niezapalne lub zagrażające środowisku lub niezagrażające środowisku), oblicza się według wzoru:

Jak uprościć procedurę wyboru wzoru?

Przykładowe obliczenia

Wybór wzoru – BENZYNA SILNIKOWA, UN 1203

Informacje z wykazu towarów niebezpiecznych a przełożenie praktyczne

Wzór na stopień napełnienia warto wybierać w sposób stopniowy, drogą eliminacji.

Krok 1 – określam zagrożenie dominujące stwarzane przez materiał na podstawie klasy

Klasa 3  → Materiał zapalny (odpowiednie wzory na tym etapie to wzór nr 1 i nr 3)

Krok 2 – określam czy do realizacji przewozu wymagany jest zbiornik zamknięty hermetycznie

Kod cysterny LGBF → F (cysterna nie jest zamknięta hermetycznie, jest to cysterna z urządzeniem oddechowym, wyposażonym w urządzenie zabezpieczające przed rozprzestrzenianiem się płomienia lub cysterna odporna na ciśnienie wybuchu) → wzór nr 1

Obliczenia

0
8
30 grudnia 2017 Kategoria: Aktualności, Elementarz Autor: Karolina Kołdys

Kodowanie i hierarchia cystern

Przewóz w cysternach to przewóz materiałów niebezpiecznych w zbiornikach zaopatrzonych w odpowiednie wyposażenie obsługowe i konstrukcyjne. W zakresie przewozu towarów niebezpiecznych w cysternach wyróżnia się całe spektrum rozwiązań, tj. cysterny stałe, wagony-cysterny, cysterny odejmowalne, cysterny przenośne, kontenery–cysterny, pojazdy–baterie, wagony-baterie, i MEGC (wieloelementowe kontenery do gazu).

Przewóz danego towaru niebezpiecznego może być realizowany w zbiorniku ADR/RID, jeżeli w Tabeli A (Wykaz towarów niebezpiecznych, 3.2 Umowa ADR/Regulamin RID), w kolumnie 12 został wskazany czterocyfrowy kod cysterny oraz zostały spełnione przepisy, które ewentualnie zostały wskazane w kolumnie 13.

Fragment wykazu towarów niebezpiecznych, Umowa ADR.

Fragment wykazu towarów niebezpiecznych, Regulamin RID.

Przepisy szczególne dotyczące cystern ADR/RID są zróżnicowane, tj. przepisy „TU” dotyczą eksploatacji, a ich wyjaśnienie zostało podane w 4.3.5 Umowy ADR/Rgulaminu RID, natomiast pozostałe przepisy szczególne zostały wyjaśnione w 6.8.4 Umowy ADR/Regulaminu RID i odpowiednio zróżnicowane:

  • „TA” – zatwierdzenie typu,
  • „TC” – konstrukcja,
  • „TE” – wyposażenie,
  • „TT” – badania,
  • „TM” – znakowanie.

Przewóz materiału niebezpiecznego w cysternie drogowej.

Dodatkowo w kolumnie 12 Tabeli A po kodzie cysterny może pojawiać się symbol (M), który oznacza, że materiał może być przewożony w pojazdach-bateriach/wagonach-bateriach lub w wieloelementowych kontenerach do gazu (MEGC).

Kodowanie cystern

Kod cysterny jest kodem czteroelementowym. W wykazie towarów niebezpiecznych dla materiałów, które są dopuszczone do przewozu w takich zbiornikach został wskazany typ cysterny odpowiadający najmiej rygorystycznym przepisom dla cystern. Jeżeli przy danym materiale nie podano kodu, oznacza to, że przewóz w cysternach jest zabroniony. Jeżeli w kolumnie 12, 3.2 Tabela A ADR/RID podano kod cysterny dla materiałów stałych S i dla materiałów ciekłych L, to oznacza to, że materiał może zostać nadany do przewozu w stanie stałym lub stopionym. Jeżeli natomiast w kolumnie tej dla materiałów stałych jest podany tylko kod cysterny dla materiałów ciekłych L, oznacza to, że materiał może zostać nadany do przewozu tylko w stanie ciekłym (stopionym). Jeżeli po kodzie cysterny został podany znak „+” to oznacza to, że alternatywne użycie cysterny jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy jest to uwzględnione w świadectwie zatwierdzenia typu.

Klasa 2

1 element kodu – Typ cysterny

C – cysterna, pojazd-bateria/wagon-bateria lub MEGC dla gazów sprężonych,

P – cysterna, pojazd-bateria/wagon-bateria lub MEGC dla gazów skroplonych lub gazów rozpuszczonych,

R – cysterna dla gazów schłodzonych skroplonych.

2 element kodu – Ciśnienie obliczeniowe

x – wartość minimalnego odnośnego ciśnienia próbnego w barach, zgodnie z tabelą pod 4.3.3.2.5 ADR/RID lub
22 – minimalne ciśnienie obliczeniowe w barach

Tabela gazów i mieszanin gazów, które mogą być przewożone w cysternach stałych/wagonach-cysternach, pojazdach-bateriach/wagonach-bateriach, cysternach odejmowalnych, kontenerach cysternach lub MEGC, w której podano minimalne wartości ciśnienia próbnego oraz w przypadkach gdy ma to zastosowanie, stopnie napełnienia.

3 element kodu – Otwory

B – cysterna z dolnymi otworami do napełniania i rozładunku z 3 zamknięciami albo pojazd-bateria/wagon-bateria lub MEGC z otworami poniżej powierzchni materiału ciekłego lub do gazów sprężonych,

C – cysterna z górnymi otworami do napełniania i rozładunku z 3 zamknięciami, tylko z otworami wyczystkowymi poniżej powierzchni lustra cieczy,

D – cysterna z górnymi otworami do napełniania i rozładunku z 3 zamknięciami, albo pojazd-bateria/wagon-bateria lub MEGC bez otworów poniżej powierzchni cieczy.

4 element kodu – Zawory/urządzenia bezpieczeństwa

N – cysterna, pojazd-bateria/wagon-bateria lub MEGC z zaworami bezpieczeństwa, która nie jest zamknieta hermetycznie,

H – cysterna zamknięta hermetycznie lub pojazd-bateria/wagon-bateria lub MEGC.

Klasa 1 i od 3 do 9 (ADR)/klasa od 3 do 9 (RID)

1 element kodu – Typ cysterny

L – cysterna dla materiałów w postaci ciekłej (ciekłe lub stałe dostarczone do przewozu w stanie stopionym),

S – cysterna dla materiałów w postaci stałej (sypkiej lub granulowanej).

2 element kodu – Ciśnienie obliczeniowe

G – minimalne ciśnienie obliczeniowe zgodnie z ogólnymi wymaganiami lub

1,5; 2,65; 4;10;15 lub 21 = minimalne ciśnienie obliczeniowe w barach.

3 element kodu – Otwory

A – cysterna z dolnymi otworami do napełniania lub rozładunku z 2 zamknięciami,

B – cysterna z dolnymi otworami do napełniania lub rozładunku z 3 zamknięciami,

C – cysterna z górnymi otworami do napełniania i rozładunku, tylko z otworami wyczystkowymi poniżej powierzchni materiału ciekłego,

D – cysterna z górnymi otworami do napełniania i rozładunku bez otworów poniżej powierzchni materiału ciekłego.

4 element kodu – Zawory/urządzenia bezpieczeństwa

V – cysterna z urządzeniem oddechowym, ale bez urządzenia zabezpieczającego przed rozprzestrzenianiem się płomienia lub cysterna nieodporna na ciśnienie wybuchu,

F – cysterna z urządzeniem oddechowym, wyposażonym w urządzenie zabezpieczające przed rozprzestrzenianiem się płomienia lub cysterna odporna na ciśnienie wybuchu,

N – cysterna bez urządzenia oddechowego, nie jest zamknięta hermetycznie,

H – cysterna zamknięta hermetycznie.

Hierarchia cystern

Klasa 2

Hierarchia cystern dla klasy 2 (Gazy).

Kolumna Kod cysterny wskazuje typ cysterny odpowiadający najmiej rygorystycznym przepisom dla cystern (wskazany w kol. 12, 3.2 Tabela A Umowa ADR/Regulamin RID). Kody cystern, które zostały również dopuszczone do przewozu danego materiału podano w kolumnie obok. Znak przedstawiony jako „#” powinien być równy lub większy niż znak przedstawiony jako „*”.

Klasa 1 i od 3 do 9 (ADR)/klasa od 3 do 9 (RID)

Cysterny o kodach innych niż wskazane w kolumnie 12 Wykazu towarów niebezpiecznych mogą być również używane, pod warunkiem, że każdy z elementów kodu (od 1 do 4) odpowiada poziomowi bezpieczeństwa według wskazanej hierarchii:

1 element kodu – Typ cysterny
S → L
2 element kodu – Ciśnienie obliczeniowe
G → 1,5 → 2,65 → 4 → 10 → 15 → 21 barów
3 element kodu – Otwory
A → B → C → D
4 element kodu – Zawory/urządzenia bezpieczeństwa
V → F → N → H

0
16
19 grudnia 2017 Kategoria: Aktualności, Elementarz Autor: Karolina Kołdys

Sposoby przewozu towarów niebezpiecznych – transport drogowy (ADR)

Transport drogowy to jeden z rodzajów transportu przy użyciu którego mogą być przewożone towary niebezpieczne. W transporcie drogowym zostały dopuszczone trzy sposoby przewozu towarów niebezpiecznych:

  • przewóz w sztukach przesyłki,
  • przewóz luzem,
  • przewóz w cysternach.

Sposoby przewozu towarów niebezpiecznych w transporcie drogowym (ADR).

Przewóz w sztukach przesyłki

Przewóz w sztukach przesyłki – najprościej ujmując – to przewóz towarów niebezpiecznych w opakowaniach.

Sztuka przesyłki oznacza końcowy produkt operacji pakowania, który składa się z opakowania, dużego opakowania lub dużego pojemnika do przewozu luzem (DPPL) wraz z jego zawartością, które zostały przygotowane do wysyłki. Definicja obejmuje również naczynia do gazów i przedmioty, które z powodu swojego rozmiaru, masy lub kształtu mogą zostać przewiezione bez opakowania lub w kołyskach, skrzyniach, czy też urządzeniach dedykowanych do przenoszenia.

W transporcie wśród dopuszczonych opakowań wyróżnia się: bębny, kanistry, skrzynie, worki, opakowania złożone, opakowania metalowe lekkie, naczynia ciśnieniowe, duże pojemniki do przewozu luzem i duże opakowania. Towar niebezpieczny dopuszczony jest do przewozu w sztukach przesyłki, jeżeli w Tabeli A (Wykaz towarów niebezpiecznych, 3.2 Umowa ADR), w kolumnie 8 została wskazana instrukcja pakowania:

Instrukcje rozpoczynające się od symbolu:

  • P dotyczą opakowań innych niż DPPL i opakowania duże (bębny, kanistry, skrzynie, opakowania złożone),
  • R dotyczy opakowań metalowych lekkich,
  • IBC dotyczą dużych pojemników do przewozu luzem,
  • LP dotyczą dużych opakowań.

Dodatkowo, aby uszczegółowić warunki realizacji przewozu względem danej instrukcji w kolumnie 9a w Wykazie Towarów Niebezpiecznych wskazywane są przepisy szczególne:

  • PP dla opakowań innych niż DPPL i opakowania duże,
  • RR w przypadku przepisów charakterystycznych dla ADR/RID,
  • B dla DPPL w przypadku przepisów charakterystycznych dla ADR/RID,
  • L dla opakowań dużych lub LL dla szczególnych przepisów ADR dotyczących pakowania.

Przepisy szczególne w tym zakresie mogą regulować różnorodne kwestie, np. mogą wskazywać konieczność stosowania opakowań zaopatrzonych w odpowietrzenie, nie dopuszczać stosowania opakowań z wiekiem zdejmowalnym, czy też mogą skracać dozwolony czas użytkowania opakowania od daty ich produkcji. Przepisy te wskazywane są do określonych pozycji w Tabeli A.

Przewóz butli zawierających propan-butan.

Sztuki przesyłki mogą być przewożone w pojazdach/kontenerach zamkniętych lub pojazdach/kontenerach krytych opończą lub pojazdach/kontenerach odkrytych. Dodatkowe wymagania w tym zakresie, na które szczególną uwagę powinni zwrócić załadowcy i przewoźnicy, zostały uwzględnione za pomocą przepisów szczególnych dotyczących przewozu sztuk przesyłki (kolumna 16, 3.2 Tabela A):

Na co jeszcze należy zwrócić uwagę?
  • Przepisy dotyczące pakowania razem w przypadku umieszczania dwóch lub więcej towarów niebezpiecznych w jednym opakowaniu zewnętrznym, które zostały zaklasyfikowane do różnych klas lub tej samej klasy, ale różnią się kodem klasyfikacyjnym – 3.2 Tabela A, kolumna 9b, 4.1.10 Umowa ADR – „MP”.
  • Przepisy dotyczące zakazów ładowania razem w przypadku umieszczania sztuk przesyłki w jednym pojeździe lub kontenerze – 7.5.2.1 Umowa ADR oraz dla materiałów i przedmiotów wybuchowych (klasa 1) – 7.5.2.2 Umowa ADR.

Możliwość załadunku razem towarów niebezpiecznych wszystkich klas.

Sztuki przesyłki, które są zaopatrzone w różne nalepki ostrzegawcze nie powinny być ładowane razem do tego samego pojazdu lub kontenera w transporcie drogowym jeżeli załadunek razem nie jest dopuszczony na podstawie tabeli zawartej w Umowie ADR. Tabela dopuszczająca możliwość załadunku razem opiera się na nalepkach ostrzegawczych, w które zaopatrzone są sztuki przesyłki.

X – ładowanie razem jest dozwolone.

Zakazy ładowania razem dla towarów niebezpiecznych klasy 1 zostały oparte na grupach zgodności (7.5.2.2 Umowa ADR).

Przewóz luzem

Przewóz luzem to przewóz nieopakowanych materiałów stałych lub przedmiotów. Przewóz ten, najogólniej ujmując, może być realizowany w kontenerach, kontenerach do przewozu luzem, pojazdach do przewozu luzem.

Towar niebezpieczny dopuszczony jest do przewozu luzem, jeżeli w Tabeli A (Wykaz towarów niebezpiecznych, 3.2 Umowa ADR), w kolumnie 10 zostały wskazane kody alfanumeryczne „BK” oraz zostały spełnione przepisy 7.3.2 Umowy ADR:

Znaczenie kodów „BK”:

  • BK1 – dozwolony jest przewóz luzem w kontenerach do przewozu luzem przykrytych opończą,
  • BK2 – dozwolony jest przewóz luzem w w kontenerach do przewozu luzem zamkniętych,
  • BK3 – dozwolony jest przewóz luzem w w kontenerach do przewozu luzem elastycznych.

Możliwość przewozu luzem może być również wskazywana w kolumnie 17, w której w takim przypadku występują kody alfanumeryczne „VC” i ewentualnie „AP” oraz zostały spełnione przepisy zawarte w 7.3.3 Umowy ADR:

Znaczenie kodów „VC”:

  • VC1 – dozwolony jest przewóz luzem w pojazdach krytych opończą, kontenerach krytych opończą lub kontenerach do przewozu luzem krytych opończą,
  • VC2 – dozwolony jest przewóz luzem w pojazdach zamkniętych, kontenerach zamkniętych lub kontenerach do przewozu luzem zamkniętych,
  • VC3 – dozwolony jest przewóz luzem specjalnie wyposażonych pojazdach lub kontenerach zgodnie z warunkami ustalonymi przez właściwą władzę państwa pochodzenia.

W stosunku do niektórych towarów niebezpiecznych mogą pojawić się dodatkowe wytyczne uszczegóławiające warunki realizacji przewozu, które wskazywane są za pomocą kodów AP1 – AP10.

Przewóz w cysternach

Przewóz w cysternach to przewóz materiałów niebezpiecznych w zbiornikach zaopatrzonych w odpowiednie wyposażenie obsługowe i konstrukcyjne.

W zakresie przewozu towarów niebezpiecznych w cysternach wyróżnia się całe spektrum rozwiązań, tj. cysterny stałe, cysterny odejmowalne, cysterny przenośne, kontenery – cysterny, pojazdy – baterie i MEGC (wieloelementowe kontenery do gazu).

Przewóz danego towaru niebezpiecznego może być realizowany w cysternie przenośnej, jeżeli w Tabeli A (Wykaz towarów niebezpiecznych, 3.2 Umowa ADR), w kolumnie 10 został wskazany kod alfanumeryczny „TP” (instrukcja cysterny przenośnej) oraz zostały spełnione przepisy szczególne zawarte w kolumnie 11:

Przepisy szczególne „TP” mogą zawierać różnorodne wytyczne, np. precyzują stopień napełnienia, sposób usuwania powietrza z przestrzeni gazowej, czy też wskazują wymagania dotyczące powiększania grubości zbiornika. Dodatkowo w kolumnie 10 Tabeli A może pojawiać się symbol (M), który oznacza, że materiał może być przewożony w UN MEGC.

W odniesieniu do cystern ADR przewóz danego towaru niebezpiecznego może być realizowany w taki sposób, jeżeli w Tabeli A (Wykaz towarów niebezpiecznych, 3.2 Umowa ADR), w kolumnie 12 został wskazany czterocyfrowy kod cysterny oraz zostały spełnione przepisy, które ewentualnie zostały wskazane w kolumnie 13.

Przepisy szczególne dotyczące cystern ADR są zróżnicowane, tj. przepisy „TU” dotyczą eksploatacji, a ich wyjaśnienie zostało podane w 4.3.5 Umowy ADR, natomiast pozostałe przepisy szczególne zostały wyjaśnione w 6.8.4 Umowy ADR i odpowiednio zróżnicowane:

  • „TA” – zatwierdzenie typu,
  • „TC” – konstrukcja,
  • „TE” – wyposażenie,
  • „TT” – badania,
  • „TM” – znakowanie.

Przewóz materiału niebezpiecznego w cysternie.

Dodatkowo w kolumnie 12 Tabeli A po kodzie cysterny może pojawiać się symbol (M), który oznacza, że materiał może być przewożony w pojazdach-bateriach lub w wieloelementowych kontenerach do gazu (MEGC).

 

 

0
8
18 grudnia 2017 Kategoria: Aktualności, Egzamin DGSA - testy, część ogólna Autor: Karolina Kołdys

TEST OGÓLNY NR 3 – EGZAMIN DGSA

TEST OGÓLNY NR 3 – EGZAMIN DGSA – Egzamin dla kandydatów na doradców i doradców ADR/RID

Test 3 ogólny

1. Które z wymienionych klas wymagają  w określonych przypadkach stosowania temperatury kontrolowanej w trakcie realizacji przewozu?

  1. Klasa 3
  2. Klasa 4.3
  3. Klasa 4.1

 

2. W klasie 4.2 mogą być klasyfikowane:

  1. Tylko materiały stałe zapalne
  2. Materiały ulegające samonagrzewaniu
  3. Materiały zmodyfikowane genetycznie

 

3. Do jakiej klasy został zaliczony nadmanganian potasu?

  1. Klasy 4.2
  2. Klasy 4.1
  3. Klasy 5.1

 

4. Do materiałów trujących I GP należą towary wykazujące:

  1. Toksyczność dermalną LD50 = 56 mg/kg
  2. Toksyczność dermalną LD50 = 50 mg/kg
  3. Toksyczność inhalacyjną LC50 = 0,3 mg/kg

 

5. Do przewozu nie zostały dopuszczone materiały, które są podatne na tworzenie nadtlenków. Nie powinny być dopuszczone do przewozu, jeżeli zawartość w nich nadtlenku , przeliczona na nadtlenek wodoru wynosi: 

  1. poniżej 0,3%
  2. powyżej 0,3%
  3. powyżej 0,1%

 

6. Symbol literowy grupy zgodności materiału inicjującego to:

  1. A
  2. D
  3. B

 

7. Materiały klasy 4.1 pakowane są:

  1. według metod OP
  2. wyłącznie w opakowania metalowe
  3. wyłącznie jak materiały klasy 1

 

8. Pojemność zbiornika cysterny to:

  1. całkowita wewnętrzna pojemność zbiornika wyrażona w litrach
  2. całkowita wewnętrzna pojemność zbiornika wyrażona w metrach sześciennych
  3. częściowa wewnętrzna pojemność wyrażona w litrach

 

9. Rtęć została zaklasyfikowana do klasy:

  1. 9
  2. 5.1
  3. 8

 

10. Kod klasyfikacyjny amoniaku bezwodnego to:

  1. 2T
  2. 2TF
  3. 2TC

 

11. Kod klasyfikacyjny 2TFC oznacza:

  1. gaz skroplony
  2. trujący, zapalny, żrący
  3. gaz rozpuszczony

 

12. Chłodziarki (urządzenia chłodnicze):

  1. nigdy nie podlegają przepisom
  2. mogą być zaklasyfikowane do klasy 2
  3. mogą być zaklasyfikowane do klasy 9

 

13. Kto w naszym kraju jest właściwą władzą w sprawach warunków przewozu materiałów klasy 7?

  1. Instytut Przemysłu Organicznego
  2. Państwowa Agencja Atomistyki
  3. COBRO

 

14. Kryterium klasyfikacji materiałów klasy 5.2 może być:

  1. wrażliwość na kontakt ze związkami metali ciężkich
  2. zagrożenie działaniem promieniotwórczym
  3. rozkład egzotermiczny

 

15. Gaz zaklasyfikowany do grupy TOC to:

  1. gaz trujący, utleniający, żrący
  2. gaz pakowany wyłącznie we wzmocnione ampułki szklane
  3. gaz trujący przeznaczony wyłącznie do ćwiczeń dla obrony cywilnej

 

16. Materiały klasy 2:

  1. są zaliczone do grup oznaczonych literami określającymi stwarzane zagrożenie
  2. stwarzają tylko i wyłącznie zagrożenie zatruciem inhalacyjnym
  3. mogą charakteryzować się zagrożeniem sygnalizowanym nalepką nr 2.3

 

17. Materiały klasy 2 obejmują:

  1. gazy zapalne, trujące i żrące
  2. napoje gazowane
  3. między innymi gazy sprężone, skroplone i rozpuszczone

 

18. Zagrożenia stwarzane przez materiały klasy 4.1

  1. ocenia się między innymi za pomocą kryteriów właściwych dla klas 1, 4.1, 5.2, 6.1 i 8
  2. czasami wymagają stosowania podczas przewozu temperatury kontrolowanej
  3. są podstawą podziału na pięć głównych grup

 

19. Do której klasy zaliczamy izotop wodoru-tryt?

  1. 1
  2. 4.1
  3. 7

 

20. Materiał ciekły zapalny mający podczas przewozu temperaturę wyższą od swojej temperatury zapłonu powinien być zaklasyfikowany do:

  1. klasy 4.1, do grupy materiałów samoreaktywnych
  2. klasy 9
  3. klasy 3

 

21. Numer rozpoznawczy zagrożenia dla chloru to:

  1. 268
  2. 265
  3. 20

 

22. Uczestnik przewozu zobowiązany jest przechowywać drugi egzemplarz sprawozdania rocznego przez okres:

  1. 5 lat od dnia jego sporządzenia
  2. 5 lat od dnia jego wysłania
  3. 1 rok

 

23. Jeżeli w Tabeli A, w dziale 3.2, dla materiałów wybuchowych w kolumnie 4 występują cyfry I, II, III to oznaczają one:

  1. stopień natężenia zagrożenia, gdzie I oznacza duże zagrożenie, a III małe zagrożenie
  2. materiały klasy 1 nie zostały zaliczone do grup pakowania, więc cyfry I, II, III nie występują w kol. 4 w Tabeli A
  3. stopień natężenia zagrożenia gdzie III oznacza duże zagrożenie, a I małe zagrożenie

 

24. Zagrożenie dominujące stwarzane przez materiały klasy 7 to:

  1. promieniotwórczość
  2. emisja gazu trującego
  3. działanie żrące

 

25. Do klasy 5.1 klasyfikowane są:

  1. materiały utleniające, podtrzymujące palenie
  2. materiały utleniające, żrące
  3. materiały utleniajace, trujące

 

26. Materiał klasy 1 grupa zgodności G:

  1. przedstawia sobą szczególne zagrożenie, np. z powodu aktywacji z wodą
  2. jest materiałem wybuchowym inicjującym
  3. jest materiałem pirotechnicznym

 

27. Materiał podgrzany ciekły mający podczas przewozu temperaturę niższą od temperatury zapłonu powinien zostać zaklasyfikowany do klasy:

  1. 3
  2. 4.2
  3. 9

 

 28. Do której klasy mogą zostać zaklasyfikowane gazy?

  1. 2
  2. 5.1
  3. 8

 

29. Stosowanie środków ostrożności wobec artykułów spożywczych przewożonych razem z niektórymi materiałami niebezpiecznymi: 

  1. jest wymagane w kontenerach
  2. jest wymagane w stosunku do wszystkich towarów niebezpiecznych klasy 9
  3. jest zapewnione poprzez całkowite przykrycie folią sztuk przesyłek z takimi towarami

 

30. Bębny i kanistry z tworzywa sztucznego mogą być używane przez okres:

  1. 10 lat
  2. 2 lata dla niektórych materiałów
  3. w zależności od towaru niebezpiecznego, dla którego są przeznaczone – nie dłużej niż 5 lat

 

31. Sztuką przesyłki jest: 

  1. paleta wraz ze spiętrzonymi na niej opakowaniami zawierającymi aerozole (UN 1950)
  2. skrzynia tekturowa zawierająca aerozole (UN 1950)
  3. próżne oczyszczone opakowanie po materiałach niebezpiecznych

 

32. Dokument przewozowy powinien zawierać: 

  1. numer UN przewożonego towaru
  2. kody użytych opakowań
  3. numer klasy w przypadku przewozu towaru niebezpiecznego o numerze UN 2211

 

33. Brak numeru grupy pakowania w wykazie towarów niebezpiecznych oznacza, że:

  1. towar nie jest dopuszczony do przewozu w opakowaniach
  2. towar nie jest dopuszczony do przewozu w cysternach
  3. towar może należeć do klasy 2

 

34. Towary niebezpieczne mogą mieć przyporządkowane następujące kody klasyfikacyjne:

  1. F1
  2. OT2
  3. TCO

 

35. Zaklasyfikowanie towaru niebezpiecznego do klasy dokonywane jest na podstawie:

  1. zagrożenia dominującego
  2. zagrożenia dodatkowego
  3. temperatury zapłonu

 

36. 20 kg towaru niebezpiecznego UN 1664 o kodzie klasyfikacyjnym T1 można zapakować w opakowanie pojedyncze o kodzie:

  1. 4AV
  2. 1N1
  3. 50A

 

37. Które z podanych poniżej kryteriów mają zastosowanie przy klasyfikacji towarów niebezpiecznych klasy 6.1?

  1. temperatura zapłonu
  2. temperatura samoprzyspieszającego się rozkładu (TSR)
  3. działanie żrące

 

38. Sztuki przesyłki z materiałami klasy 6.2:

  1. mogą być znakowane nalepkami 6.2 i 2.2
  2. opakowanie powinno zawierać napis „ZAKAŹNE”
  3. w niektórych przypadkach wymagany jest wykaz zawartości

 

39. Temperatura zapłonu:

  1. dotyczy wyłącznie materiałów ciekłych
  2. charakteryzuje materiały różnych klas, np. 3, 6.1 i 9
  3. może być niższa od temperatury w której przewożony jest materiał

 

40. Benzyna silnikowa dopuszczona jest do przewozu w:

  1. bębnach stalowych
  2. cysternach przenośnych
  3. opakowaniach o kodzie 0A1

 

7
22