Sposoby przewozu towarów niebezpiecznych – transport drogowy (ADR)

Transport drogowy to jeden z rodzajów transportu przy użyciu którego mogą być przewożone towary niebezpieczne. W transporcie drogowym zostały dopuszczone trzy sposoby przewozu towarów niebezpiecznych:

• przewóz w sztukach przesyłki,
• przewóz luzem,
• przewóz w cysternach.

Przewóz w sztukach przesyłki

Przewóz w sztukach przesyłki – najprościej ujmując – to przewóz towarów niebezpiecznych w opakowaniach.

Sztuka przesyłki oznacza końcowy produkt operacji pakowania, który składa się z opakowania, dużego opakowania lub dużego pojemnika do przewozu luzem (DPPL) wraz z jego zawartością, które zostały przygotowane do wysyłki. Definicja obejmuje również naczynia do gazów i przedmioty, które z powodu swojego rozmiaru, masy lub kształtu mogą zostać przewiezione bez opakowania lub w kołyskach, skrzyniach, czy też urządzeniach dedykowanych do przenoszenia.

W transporcie wśród dopuszczonych opakowań wyróżnia się: bębny, kanistry, skrzynie, worki, opakowania złożone, opakowania metalowe lekkie, naczynia ciśnieniowe, duże pojemniki do przewozu luzem i duże opakowania. Towar niebezpieczny dopuszczony jest do przewozu w sztukach przesyłki, jeżeli w Tabeli A (Wykaz towarów niebezpiecznych, 3.2 Umowa ADR), w kolumnie 8 została wskazana instrukcja pakowania:

Instrukcje rozpoczynające się od symbolu:

• P dotyczą opakowań innych niż DPPL i opakowania duże (bębny, kanistry, skrzynie, opakowania złożone),
• R dotyczy opakowań metalowych lekkich,
• IBC dotyczą dużych pojemników do przewozu luzem,
• LP dotyczą dużych opakowań.

Dodatkowo, aby uszczegółowić warunki realizacji przewozu względem danej instrukcji w kolumnie 9a w Wykazie Towarów Niebezpiecznych wskazywane są przepisy szczególne:

• PP dla opakowań innych niż DPPL i opakowania duże,
• RR w przypadku przepisów charakterystycznych dla ADR/RID,
• B dla DPPL w przypadku przepisów charakterystycznych dla ADR/RID,
• L dla opakowań dużych lub LL dla szczególnych przepisów ADR dotyczących pakowania.

Przepisy szczególne w tym zakresie mogą regulować różnorodne kwestie, np. mogą wskazywać konieczność stosowania opakowań zaopatrzonych w odpowietrzenie, nie dopuszczać stosowania opakowań z wiekiem zdejmowalnym, czy też mogą skracać dozwolony czas użytkowania opakowania od daty ich produkcji. Przepisy te wskazywane są do określonych pozycji w Tabeli A.

Sztuki przesyłki mogą być przewożone w pojazdach/kontenerach zamkniętych lub pojazdach/kontenerach krytych opończą lub pojazdach/kontenerach odkrytych. Dodatkowe wymagania w tym zakresie, na które szczególną uwagę powinni zwrócić załadowcy i przewoźnicy, zostały uwzględnione za pomocą przepisów szczególnych dotyczących przewozu sztuk przesyłki (kolumna 16, 3.2 Tabela A):

Na co jeszcze należy zwrócić uwagę?

• Przepisy dotyczące pakowania razem w przypadku umieszczania dwóch lub więcej towarów niebezpiecznych w jednym opakowaniu zewnętrznym, które zostały zaklasyfikowane do różnych klas lub tej samej klasy, ale różnią się kodem klasyfikacyjnym – 3.2 Tabela A, kolumna 9b, 4.1.10 Umowa ADR – „MP”.
• Przepisy dotyczące zakazów ładowania razem w przypadku umieszczania sztuk przesyłki w jednym pojeździe lub kontenerze – 7.5.2.1 Umowa ADR oraz dla materiałów i przedmiotów wybuchowych (klasa 1) – 7.5.2.2 Umowa ADR.

Sztuki przesyłki, które są zaopatrzone w różne nalepki ostrzegawcze nie powinny być ładowane razem do tego samego pojazdu lub kontenera w transporcie drogowym jeżeli załadunek razem nie jest dopuszczony na podstawie tabeli zawartej w Umowie ADR. Tabela dopuszczająca możliwość załadunku razem opiera się na nalepkach ostrzegawczych, w które zaopatrzone są sztuki przesyłki.

X – ładowanie razem jest dozwolone.

Zakazy ładowania razem dla towarów niebezpiecznych klasy 1 zostały oparte na grupach zgodności (7.5.2.2 Umowa ADR).

Przewóz luzem

Przewóz luzem to przewóz nieopakowanych materiałów stałych lub przedmiotów. Przewóz ten, najogólniej ujmując, może być realizowany w kontenerach, kontenerach do przewozu luzem, pojazdach do przewozu luzem.

Towar niebezpieczny dopuszczony jest do przewozu luzem, jeżeli w Tabeli A (Wykaz towarów niebezpiecznych, 3.2 Umowa ADR), w kolumnie 10 zostały wskazane kody alfanumeryczne „BK” oraz zostały spełnione przepisy 7.3.2 Umowy ADR:

Znaczenie kodów „BK”:

• BK1 – dozwolony jest przewóz luzem w kontenerach do przewozu luzem przykrytych opończą,
• BK2 – dozwolony jest przewóz luzem w w kontenerach do przewozu luzem zamkniętych,
• BK3 – dozwolony jest przewóz luzem w w kontenerach do przewozu luzem elastycznych.

Możliwość przewozu luzem może być również wskazywana w kolumnie 17, w której w takim przypadku występują kody alfanumeryczne „VC” i ewentualnie „AP” oraz zostały spełnione przepisy zawarte w 7.3.3 Umowy ADR:

Znaczenie kodów „VC”:

• VC1 – dozwolony jest przewóz luzem w pojazdach krytych opończą, kontenerach krytych opończą lub kontenerach do przewozu luzem krytych opończą,
• VC2 – dozwolony jest przewóz luzem w pojazdach zamkniętych, kontenerach zamkniętych lub kontenerach do przewozu luzem zamkniętych,
• VC3 – dozwolony jest przewóz luzem specjalnie wyposażonych pojazdach lub kontenerach zgodnie z warunkami ustalonymi przez właściwą władzę państwa pochodzenia.

W stosunku do niektórych towarów niebezpiecznych mogą pojawić się dodatkowe wytyczne uszczegóławiające warunki realizacji przewozu, które wskazywane są za pomocą kodów AP1 – AP10.

Przewóz w cysternach

Przewóz w cysternach to przewóz materiałów niebezpiecznych w zbiornikach zaopatrzonych w odpowiednie wyposażenie obsługowe i konstrukcyjne.

W zakresie przewozu towarów niebezpiecznych w cysternach wyróżnia się całe spektrum rozwiązań, tj. cysterny stałe, cysterny odejmowalne, cysterny przenośne, kontenery – cysterny, pojazdy – baterie i MEGC (wieloelementowe kontenery do gazu).

Przewóz danego towaru niebezpiecznego może być realizowany w cysternie przenośnej, jeżeli w Tabeli A (Wykaz towarów niebezpiecznych, 3.2 Umowa ADR), w kolumnie 10 został wskazany kod alfanumeryczny „TP” (instrukcja cysterny przenośnej) oraz zostały spełnione przepisy szczególne zawarte w kolumnie 11:

Przepisy szczególne „TP” mogą zawierać różnorodne wytyczne, np. precyzują stopień napełnienia, sposób usuwania powietrza z przestrzeni gazowej, czy też wskazują wymagania dotyczące powiększania grubości zbiornika. Dodatkowo w kolumnie 10 Tabeli A może pojawiać się symbol (M), który oznacza, że materiał może być przewożony w UN MEGC.

W odniesieniu do cystern ADR przewóz danego towaru niebezpiecznego może być realizowany w taki sposób, jeżeli w Tabeli A (Wykaz towarów niebezpiecznych, 3.2 Umowa ADR), w kolumnie 12 został wskazany czterocyfrowy kod cysterny oraz zostały spełnione przepisy, które ewentualnie zostały wskazane w kolumnie 13.

Przepisy szczególne dotyczące cystern ADR są zróżnicowane, tj. przepisy „TU” dotyczą eksploatacji, a ich wyjaśnienie zostało podane w 4.3.5 Umowy ADR, natomiast pozostałe przepisy szczególne zostały wyjaśnione w 6.8.4 Umowy ADR i odpowiednio zróżnicowane:

• „TA” – zatwierdzenie typu,
• „TC” – konstrukcja,
• „TE” – wyposażenie,
• „TT” – badania,
• „TM” – znakowanie.

Dodatkowo w kolumnie 12 Tabeli A po kodzie cysterny może pojawiać się symbol (M), który oznacza, że materiał może być przewożony w pojazdach-bateriach lub w wieloelementowych kontenerach do gazu (MEGC).