11 marca 2018 Kategoria: Aktualności, Elementarz Autor: Karolina Kołdys

O czym zapominamy przy realizowaniu przewozów kombinowanych towarów niebezpiecznych?

Na każdym szkoleniu zawsze podkreślam, że nie ma możliwości realizowania przewozów morskich lub lotniczych bez udziału transportu drogowego i/lub kolejowego. Przedsiębiorstwa, które są zaangażowane w przewóz lotniczy lub morski pamiętają przeważnie tylko o obowiązkach wynikających z przepisów regulujących problematykę tylko kluczowych rodzajów transportu, pomijając wytyczne obowiązujące przy realizowaniu przewozów pomocniczych przy dostawie ładunku na terminal lotniczy lub morski. Z moich obserwacji wynika, że najwięcej naruszeń w tym zakresie dotyczy sposobu wypełniania dokumentacji i szkolenia personelu zaangażowanego w prace związane z realizacją przewozu towarów niebezpiecznych.

Kompromis w zakresie pakowania i oznakowania

Zarówno Umowa ADR, jak również Regulamin RID przewiduje pewne odstępstwa pomagające realizować przewozy kombinowane w sposób jak najmniej problematyczny. Mianowicie, w ujęciu przewozu drogowego, sztuki przesyłki, kontenery, cysterny przenośne, kontenery-cysterny, wieloelementowe kontenery do gazu (MEGC), które nie spełniają wymagań Umowy ADR w zakresie pakowania, pakowania razem, oznakowania, stosowania nalepek ostrzegawczych, ale są zgodne z przepisami morskimi/lotniczymi dotyczącymi tej problematyki, należy je dopuścić do przewozu w łańcuchu, który zawiera przewóz morski lub lotniczy. Aby skorzystać z tego odstępstwa powinny być zachowane następujące warunki:

  • jeżeli sztuki przesyłek nie są oznakowane zgodnie z wytycznymi Umowy ADR, to powinny być oznakowane zgodnie z wytycznymi przepisów morskich lub lotniczych,
  • jeżeli mamy do czynienia z pakowaniem razem, to powinno zostać ono wykonane zgodnie z zasadami podyktowanymi przez przepisy morskie lub lotnicze,
  • w sytuacji gdy łańcuch transportowy zawiera przewóz morski, a kontenery, cysterny przenośne, kontenery-cysterny i MEGC nie są oznakowane zgodnie z wytycznymi Umowy ADR, to powiny być oznakowane zgodnie z przepisami Kodeksu Morskiego IMDG (IMDG Code). W takim przypadku jedynymi przepisami Umowy ADR, mającymi zastosowanie w zakresie oznakowania, są wytyczne dotyczące umieszczania tablic pomarańczowych gładkich z przodu i z tyłu jednostki transportowej. Wymagania te stosuje się również do jednostek transportowo-ładunkowych, które są próżne, nieoczyszczone.

 

Dokumentacja

Przepisy lotnicze, w przeciwieństwie do przepisów morskich, jasno wymagają określonego wzoru dokumentu przewozowego (Dangerous Goods Declaration). Niemniej jednak w przewozach morskich wielu armatorów obliguje do zawarcia zapisów na multimodalnym dokumencie przewozowym (Multimodal Dangerous Goods Form). Zarówno regulacje lotnicze, jak również morskie wymagają podania dodatkowych, odmiennych informacji w porównaniu do przewozów drogowych i kolejowych. Jednakże, jeżeli łańcuch transportowy zawiera przewóz morski lub lotniczy, informacje, które są wymagane na podstawie Umowy ADR mogą zostać zastąpione przez dokument przewozowy i informacje wymagane na podstawie kodeksu morskiego i przepisów lotniczych, pod warunkiem, że zostanie podana również każda dodatkowa informacja, która jest wymagana na podstawie Umowy ADR.

Ważne jest również, aby przy korzystaniu z wyżej opisanych odstępstw, zawrzeć dodatkową informację w dokumentacji towarzyszącej przewozowi – „PRZEWÓZ ZGODNY Z 1.1.4.2.1”. Widząc taki zapis w dokumentacji musimy być przygotowani na to, że oznakowanie przewożonych sztuk przesyłki lub jednostek transportowo-ładunkowych może być inne niż te, które jest wymagane na podstawie Umowy ADR.

Osobiście zalecam zamieszczanie tego zapisu w polu Additional handling information, niezależnie od tego czy mamy dodatkowo do czynienia z przewozem morskim, czy lotniczym.  

Szkolenie pracowników

Nieodzowną zasadą programów szkoleń z zakresu przewozu towarów niebezpiecznych, niezależnie od rodzaju transportu jest fakt, że są one dobierane w sposób adekwatny do obowiązków i odpowiedzialności personelu zaangażowanego w prace związane z obrotem towarami niebezpiecznymi. Przedsiębiorstwa często popełniają podstawowy błąd i skupiają się tylko na szkoleniach z zakresu IMDG Code/ICAO TI/IATA DGR (morskiego/lotniczego). Należy pamiętać, że w sytuacji, gdy przewóz towarów niebezpiecznych związany jest z przewozem kombinowanym, to pracownicy powinni zostać zaznajomieni z wymaganiami dotyczącymi innych rodzajów transportu. Skutkiem tego, gdy korzystamy pomocniczo z przewozu drogowego, pracownik powinen zostać również zapoznany z elementami Umowy ADR.

0
6
7 marca 2018 Kategoria: Aktualności, Elementarz Autor: Karolina Kołdys

Przewóz towarów niebezpiecznych koleją – realizowanie przewozów na wschód (Załącznik 2 do SMGS)

Transport kolejowy, zaraz po transporcie drogowym jest najpopularniejszym rodzajem transportu w Polsce. Zdolność do jednorazowego przewozu dużych ładunków, wysoka niezawodność przewozów, stosunkowo niskie koszty transportu to tylko część zalet, które decydują o wyborze transportu kolejowego do realizacji przewozów. Nie da się ukryć, że jedną z istotniejszych grup towarów przewożonych za pomocą tego transportu stanowią towary niebezpieczne. W 2015 roku przetransportowano ich niemalże 23 mln ton, wśród których największy udział miały materiały ciekłe zapalne (zwłaszcza ropa i ropopochodne) oraz materiały żrące.

Problematykę przewozu kolejowego towarów niebezpiecznych regulują przepisy Regulaminu dla międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych (Regulamin RID), który stanowi załącznik C do Konwencji o międzynarodowym przewozie kolejami (COTIF), której Polska jest sygnatariuszem. Krajami członkowskimi COTIF są głównie państwa członkowskie i kandydaci do Unii Europejskiej. Jakie akty prawne regulują więc problematykę przewozów w innych kierunkach świata?

Zał. 2 do SMGS a Regulamin RID

SMGS to Umowa o Międzynarodowej Kolejowej Komunikacji Towarowej, która powstała w 1951 roku i została zawarta na czas nieograniczony. Akt ten ustala zasady bezpośredniej międzynarodowej komunikacji kolejowej dla przewozu przesyłek towarowych pomiędzy kolejami państw takich jak Białoruś, Ukraina, Chiny, Rosja, Uzbekistan, Tadżykistan, Kazachstan, Wietnam. Załącznik 2 do Umowy poświęcony jest problematyce przewozu towarów niebezpiecznych.

Pomiędzy przepisami Regulaminu RID a załącznikiem 2 do SMGS występują pewne istotne różnice. Dotyczą one przede wszystkim budowy, eksploatacji i oznakowania jednostek transportowych, jak również dokumentacji towarzyszącej przewozom.

Dodatkowe zapisy w liście przewozowym mogą dotyczyć między innymi konieczności wskazania numeru karty awaryjnej, minimalnej liczby wagonów ochronnych, sposobie prowadzenia rozrządu i zagrożeniu, które stwarza przewożony towar niebezpieczny.

Dodatkowe zapisy w liście przewozowym mogą dotyczyć między innymi konieczności wskazania numeru karty awaryjnej, minimalnej liczby wagonów ochronnych, sposobie prowadzenia rozrządu i zagrożeniu, które stwarza przewożony towar niebezpieczny.

Ponadto, Wykaz Towarów Niebezpiecznych zawarty w Zał. 2 do Umowy SMGS zawiera dodatkowe wytyczne, tj.:

– kolumna 21 a – Numer karty awaryjnej,

– kolumna 21 b – Liczba wagonów ochronnych,

– kolumna 21 c – Warunki rozrządu z górki rozrządowej.

Wszystkie powyższe informacje powinny zostać uwzględnione przez nadawcę w liście przewozowym.

Wraz z nowelizacją, która miała miejsce w 2015 roku, Regulamin RID uznał załącznik 2 do SMGS. Jeżeli po przewozie, który jest realizowany na podstawie przepisów Regulaminu następuje przewóz zgodnie z przepisami Załącznika 2 do SMGS, to do tej części trasy mają zastosowanie wytyczne zawarte w tymże załączniku. W takiej sytuacji oznakowanie sztuk przesyłki, opakowań zbiorczych, wagonów-cystern i kontenerów-cystern, informacje zawarte w dokumentach towarzyszących przewozowi powinny być sporządzone również w języku rosyjskim lub chińskim, oprócz języków wymaganych przez RID.

Znaczenie dodatkowych wymagań

 

Karty awaryjne

Karty awaryjne zawierają informacje dotyczące właściwości towaru niebezpiecznego, środków ochrony indywidualnej oraz wskazania w zakresie podjęcia działań w sytuacji awaryjnej. Dane zawarte w kartach awaryjnych umożliwiają zabezpieczenie współpracy przy likwidacji sytuacji awaryjnej powstałej w trakcie przewozu lub czynności mu towarzyszących – załadunku i rozładunku.

Wagony ochronne

Liczba wagonów ochronnych to minimalna fizyczna ilość wagonów, które oddzielają wagony z towarami niebezpiecznymi od wagonów z ludźmi i lokomotywy. Jeżeli w kolumnie 21b Wykazu Towarów Niebezpiecznych Załącznika 2 do SMGS znajduje się kreska ułamkowa, to w liczniku wskazuje się minimalne ilości wagonów ochronnych, które należy użyć przy przewozie towarów niebezpiecznych w wagonach krytych i kontenerach. W mianowniku natomiast, podaje się minimalną liczbę wymaganych wagonów ochronnych przy przewozie towarów niebezpiecznych w wagonach-cysternach, kontenerach-cysternach oraz cysternach przenośnych. Myślnik („-„) znajdujący się w tej kolumnie oznacza, że wagony ochronne nie są wymagane przy przewozie danego towaru niebezpiecznego.

Wskazanie minimalnej liczby wagonów ochronnych w Wykazie Towarów Niebezpiecznych w Załączniku 2 do SMGS

Wskazanie minimalnej liczby wagonów ochronnych w Wykazie Towarów Niebezpiecznych w Załączniku 2 do SMGS

Znaczenie poszczególnych cyfr:

Pierwsza cyfra – od lokomotywy prowadzącej (w przypadku ułamka: licznik – od parowozu na paliwo stałe, mianownik – od lokomotywy elektrycznej, spalinowej lub parowozu na paliwo ciekłe),

Druga cyfra – od lokomotywy popychającej na paliwo stałe, ze znakiem * – od wszystkich lokomotyw

popychających,

Trzecia cyfra – od wagonów z ludźmi,

Czwarta cyfra – od lokomotywy na paliwo stałe podczas manewrów.

Cyfra „0” oznacza brak jakichkolwiek wymagań w zakresie stosowania wagonów ochronnych.

Warunki rozrządu z górki rozrządowej

Warunki te wskazywane są w kolumnie 21 c Wykazu Towarów Niebezpiecznych Załącznika 2 do SMGS za pomocą kodów M1, M2 i M3. Znaczenie poszczególnych kodów przedstawia się następująco:

M1 – Zakaz staczania z górki rozrządowej

Wagony w trakcie manewrów powinny być odstawiane lub przetaczane za pomocą lokomotywy sprzęgniętej z taborem od strony torów rozrządowych lub kierunkowych należących do danej górki rozrządowej wraz z przestrzeganiem i zachowaniem wymaganej liczby wagonów ochronnych. Manewry powinny być prowadzone w sposób ostrożny, z wyeliminowaniem ryzyka uderzeń i gwałtownych zatrzymań. Prędkość nabiegania wagonów zawierających towary niebezpieczne przy ich łączeniu z lokomotywą lub innymi wagonami nie powinna przekraczać 3 km/h. Przejazd wagonów przez górkę rozrządową powinien odbywać się tylko z lokomotywą.

M2 – Staczać z górki rozrządowej ostrożnie

Wagony zawierające towary niebezpieczne powinny być staczane z górki rozrządowej z zachowaniem wykluczenia możliwości zderzenia się ich z wagonami, które znajdują się już na torach rozrządowych i z następnymi odprzęgami, które są kierowane na te tory rozrządowe.

M3 – Przy przewozie w opakowaniach szklanych staczać z górki rozrządowej ostrożnie

Wagony zawierające towary niebezpieczne powinny być staczane z górki rozrządowej z zapewnieniem wyeliminowania zderzania się tych wagonów z wagonami, które już znajdują się na torach rozrządowych oraz z następnymi odprzęgami, kierowanymi na te tory rozrządowe.

Umieszczanie oznakowań

 

Pasy wyróżniające

W Regulaminie RID dla wagonów-cystern i wagonów-baterii przewożących gazy skroplone, skroplone schłodzone lub rozpuszczone wymagane jest oznaczenie zbiornika nieodblaskowym pasem pomarańczowym o szerokości ok. 30 cm otaczającym zbiornik na wysokości jego osi podłużnej. Załącznik 2 do SMGS natomiast przewiduje pasy wyróżniające o różnych kolorach i szerokości. Oznakowanie to uzależnione jest od rodzaju przewożonego medium i szerokości torów po których poruszają się wagony. Na wagony-cysterny kolei o rosyjskim rozstawie szyn (1520 mm) dla niżej wymienionych gazów nanosi się pas o szerokości ok. 30 cm na wysokości osi podłużnej wzdłuż zbiornika:

  • dla UN 1005 AMONIAK BEZWODNY – koloru żółtego,
  • dla UN 1017 CHLOR – koloru ciemnozielonego,
  • dla gazów o zapalnych o kodach klasyfikacyjnych 2F, 3F, 4F – koloru czerwonego.

Na wagonach-cysternach kolei o standardowym rozstawie szyn (1435 mm) przewożących gazy skroplone, schłodzone skroplone i rozpuszczone, na wysokości osi podłużnej wokół zbiornika powinien zostać naniesiony pas barwy pomarańczowej o szerokości ok. 30 cm.

Umieszczanie numeru karty awaryjnej

Numer karty awaryjnej umieszczany jest na nalepce ostrzegawczej pomiędzy numerem klasy a symbolem zagrożenia lub na oddzielnej, białej, prostokątnej tabliczce. Tabliczki z numerem karty awaryjnej powinny zostać umieszczone obok lub pod nalepką ostrzegawczą. Oznakowanie powinno charakteryzować się odpornością na warunki atmosferyczne i inne czynniki w takim stopniu, aby było czytelne i trwałe w czasie nie krótszym niż czas przewozu. Sposoby umieszczania numeru karty awaryjnej:

Sposoby umieszczania numeru karty awaryjnej

0
9
26 lutego 2018 Kategoria: Aktualności, Elementarz Autor: Karolina Kołdys

Szkolenie pracowników w przewozach morskich towarów niebezpiecznych (IMDG Code)

Bezpieczne i efektywne realizowanie przewozów towarów niebezpiecznych drogą morską uzależnione jest od umiejętności oceny ryzyka przez osoby zaangażowane w ten transport i stopnia zrozumienia przepisów z tego zakresu. Efekt ten można osiągnąć przez odpowiednie przeszkolenie personelu, z uwzględnieniem cyklicznych szkoleń doskonalących mających na celu odświeżanie i utrwalanie wiedzy, która jest niezbędna do odpowiedzialnego realizowania obowiązków związanych z obrotem towarami niebezpiecznymi.

Pracownicy zatrudnieni na lądzie, których obowiązki dotyczą przewozu morskiego towarów niebezpiecznych i czynności z nim związanych powinni zostać przeszkoleni w zakresie wymagań związanych z tym przewozem, stosownie do ich odpowiedzialności i obowiązków. Szkolenie powinno zostać przeprowadzone przed podjęciem obowiązków przez pracowników zaangażowanych w wykonywanie czynności z tego zakresu. W innym wypadku, prace te powinny być realizowane tylko i wyłącznie pod bezpośrednim nadzorem osoby przeszkolonej. Ponadto, jeżeli przedsiębiorstwo zaangażowane jest w realizowanie czynności związanych z towarami wysokiego ryzyka (High Consequence Dangerous Goods) to pracownicy powinni również przejść dodatkowe szkolenie w zakresie ochrony (1.4.2.3 IMDG Code –  Security training). Szkolenie w zakresie ochrony powinno zawierać elementy dotyczące rozpoznawania i charakterystyki zagrożeń, metody identyfikacji i usuwania zagrożeń oraz działania, które należy podjąć w przypadku naruszenia bezpieczeństwa. W sytuacji, gdy wymagane jest sporządzenie planu ochrony (1.4.3.2.2 IMDG Code – Security Plans), to w trakcie szkolenia powinny zostać przekazane informacje o tym planie, współmiernie do odpowiedzialności osób i ich roli we wdrażaniu poszczególnych procedur.

Informacje ogólne dotyczące szkoleń pracowników zaangażowanych w przewóz morski towarów niebezpiecznych (IMDG Code)

Przedsiębiorcy, którzy w ramach działania firmy realizują prace na lądzie umożliwiające wykonywanie transportów morskich, mają obowiązek zadecydować którzy pracownicy powinni zostać przeszkoleni, jakie poziomy szkoleń będą im potrzebne oraz jakie metody szkoleniowe należy zastosować, aby umożliwić im przestrzeganie przepisów kodeksu IMDG. W celu ułatwienia wyboru pracowników, którzy powinni zostać objęci szkoleniem, w kodeksie morskim podano w jakie czynności mogą być oni zaangażowani, tj.:

  • klasyfikacja towarów niebezpiecznych i identyfikacja prawidłowej nazwy przewozowej,
  • pakowanie towarów niebezpiecznych,
  • oznakowanie towarów niebezpiecznych,
  • załadunek i rozładunek jednostek transportowo-ładunkowych,
  • sporządzanie dokumentacji przewozowej i dokumentów towarszyszących,
  • oferowanie towarów niebezpiecznych do przewozu,
  • akceptowanie towarów niebezpiecznych do przewozu,
  • manipulowanie towarami niebezpiecznymi,
  • sporządzanie planów sztauowania i załadunku,
  • załadunek i rozładunek towarów niebezpiecznych na i ze statku,
  • przewóz towarów niebezpiecznych,
  • kontrolowanie wykonywanych czynności pod kątem zgodności z obowiązującymi przepisami,
  • inne czynności związane z przewozem morskim towarów niebezpiecznych.

 

Elementy szkolenia

Szkolenie ogólne

Pracownicy zaangażowani w przewóz morski towarów niebezpiecznych powinni zostać przeszkoleni z zakresu przepisów ogólnych dotyczących tej problematyki. Szkolenie powinno obejmować zagadnienia dotyczące klasyfikacji towarów niebezpiecznych, oznakowania, pakowania, sztauowania, segregacji i dokumentacji towarzyszącej przewozom morskim towarów niebezpiecznych (np. Multimodalny Dokument Przewozowy (Multimodal Dangerous Goods Form), Certyfikat Pakowania Kontenera/Pojazdu (Container/Vehicle Packing Certificate oraz dokumentacja zawierająca niezbędne wytyczne do podjęcia procedur awaryjnych).

Szkolenie stanowiskowe

Każdy pracownik powinien być przeszkolny adekwatnie do pełnionych obowiązków i odpowiedzialności. Orientacyjny zakres szkolenia, adekwatnie do wykonywanych czynności został uwzgędniony w 1.3.1.6 IMDG Code, gdzie wskazano elementy kodeksu morskiego i inne przepisy, które mają zastosowanie przy opracowywaniu zagadnień szkoleniowych:

Tabela wskazująca elementy Kodeksu Morskiego (IMDG Code) i inne przepisy, które mają zastosowanie przy omawianiu poszczególnych zagadnień na szkoleniu z zakresu przewozu morskiego towarów niebezpiecznych (1.3.1.6 IMDG Code).

Potwierdzeniem odbycia szkolenia przez danego pracownika jest stosowna dokumentacja (np. certyfikat/zaświadczenie o ukończeniu szkolenia), która powinna być przechowywana przez pracodawcę i udostępniana na wniosek właściwej władzy w uzasadnionych okolicznościach.

Szkolenie z zakresu bezpieczeństwa

Każdy pracownik powinien zostać przeszkolony z tego zakresu adekwatnie do pełnionej funkcji i ryzyka narażenia w przypadku uwolnienia materiału niebezpiecznego. Szkolenie te powinno poruszać zagadnienia dotyczące:

  • metod i procedur zapobiegania wypadkom,
  • dostępnch zaleceń postępowania w sytuacji wypadku, incydentu, awarii i sposobu korzystania z nich,
  • zagrożeń stwarzanych przez poszczególne klasy towarów niebezpiecznych i sposobów zapobiegania narażeniom z uwzględnieniem stosowania odzieży ochronnej i sprzętu ochrony indywidualnej,
  • procedur reagowania, które należy podejmować w przypadku niezamierzonego uwolnienia towarów niebezpiecznych, w tym procedur reagowania w nagłych wypadkach.

 

Zalecany zakres szkolenia

W Kodeksie Morskim (1.3.1.5 IMDG Code) wskazano zalecane potrzeby szkoleniowe dla personelu lądowego zaangażowanego w przewóz morski towarów niebezpiecznych. Poniższa tabela służy wyłącznie do celów informacyjnych, gdyż podmiot może być zaangażowany w odmienne czynności towarzyszące realizacji przewozów morskich, jak również może pełnić różne role i obowiązki w tym zakresie.

Odniesienia z tabeli:

.1 – Międzynarodowy Kodeks Morski Towarów Niebezpiecznych (IMDG Code),

.2 – Procedury awaryjnego reagowania dla statków przewożacych towary niebezpieczne (The Ems Guide),

.3 – Poradnik pierwszej pomocy medycznej stosowany w przypadkach obejmujących towary niebezpieczne (MFAG),

.4 – Zalecenia ONZ w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych – Przepisy modelowe,

.5 – Zalecenia ONZ w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych – Podręcznik badań i kryteriów,

.6 – Kodeks CTU (CTU Code),

.7 – Zalecenia dotyczące bezpiecznego transportu ładunków niebezpiecznych i działań towarzyszących na obszarach portowych,

.8 – Międzynarodowa Konwencja o Bezpiecznych Kontenerach (CSC),

.9 – Kodeks bezpiecznego postępowania przy rozmieszczaniu i mocowaniu ładunku (CSS Code),

.10 – Zalecenia w zakresie bezpiecznego stosowania na statkach pestycydów używanych do fumigacji ładunkowych jednostek transportowych (MSC.1/Circ.1265),

.11 – Międzynarodowa konwencja o bezpieczeństwie życia na morzu (SOLAS),

.12 – Międzynarodowa konwencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki (MARPOL),

.13 – Programy inspekcji jednostek transportowych przewożących towary niebezpieczne (MSC.1/Circ.1442).

Tabele wskazane w 1.3.1.5 i 1.3.1.6 IMDG Code są niezwykle przydanym narzędziem przy opracowywaniu treści, które powinny zostać przekazane pracownikom zaangażowanym w przewóz morski towarów niebezpiecznych. Dzięki ich zastosowaniu możliwe jest zrealizowanie założeń szkolenia stanowiskowego w sposób efektywny. Korzystajac ze wskazówek zawartych w Kodeksie Morskim (IMDG Code) pracownikowi przekazywana jest wiedza ściśle odpowiadająca jego obowiązkom i odpowiedzialności, dzięki czemu może być od razu skutecznie stosowana w praktyce.

0
4
18 stycznia 2018 Kategoria: Aktualności, Elementarz Autor: Karolina Kołdys

TOWARY NIEBEZPIECZNE – KLASA 4.1 Materiały stałe zapalne, materiały samoreaktywne, materiały polimeryzujące, materiały wybuchowe stałe odczulone

Wśród klasy 4.1 wyróżniane są określone grupy materiałów:

  • materiały stałe łatwo zapalne i przedmioty,
  • stałe lub ciekłe substancje samoreaktywne,
  • materiały wybuchowe stałe odczulone,
  • materiały polimeryzujące,
  • substancje, które są podobne do substancji samoreaktywnych.

 

Do materiałów stałych zapalnych zaliczane są ciała stałe łatwo ulegające zapaleniu oraz materiały stałe, które wykazują tendencję do zapalenia się wskutek tarcia.

Materiały stałe łatwo zapalne reprezentowane są przez materiały występujące w różnej postaci (sproszkowanej, granulowanej, pasty), które mogą się łatwo zapalić wskutek krótkotrwałego kontaktu ze źródłem zapłonu. Część materiałów stałych zapalnych stwarza również zagrożenia dodatkowe. Wśród zagrożeń dodatkowych w obrębie tej grupy można wyróżnić działanie:

  • utleniające,
  • trujące,
  • żrące.

Materiały stałe zapalne zaliczane są do II (średnie natężenie zagrożenia dominującego) i III grupy pakowania (niskie natężenie zagrożenia dominującego). Kryteria oceny uzależnione są od grupy materiałów z którymi mamy do czynienia:

  • Materiały stałe łatwo zapalne, spalające się w czasie krótszym niż 45 sekund dla odległości 100 mm należy zaliczyć do:

– II grupy pakowania: gdy płomień przechodzi przez strefę zwilżoną,

– III grupa pakowania: gdy strefa zwilżona zatrzymuje płomień przez minimum 4 minuty.

  • Proszki metali lub stopów metali należy zaliczyć do:

– II grupy pakowania: gdy w trakcie badania palenie ulega rozprzestrzenieniu na całą długość próbki w czasie nie dłuższym niż pięć minut,

– III grupy pakowania: gdy w trakcie badania palenie ulega rozprzestrzenieniu na całą długość próbki w czasie dłuższym niż pięć minut.

Kolejna z grup, substancje samoreaktywne, obejmuje substancje termicznie niestabilne, które są podatne na rozkład silnie egzotermiczny, nawet bez udziału tlenu. Rozkład materiałów samoreaktywnych może zostać zainicjowany przez wiele czynników. Do czynników tych można zaliczyć ciepło, kontakt z określonymi zanieczyszczeniami typu kwasy, zasady, związki metali ciężkich, jak również czynniki pochodzenia mechanicznego – tarcie, uderzenie. Szybkość postępującego rozkładu jest zależna przede wszystkim od rodzaju materiału samoreaktywnego oraz temperatury. Wzrost temperatury powoduje wzrost szybkości rozkładu materiałów samoreaktywnych. Zagrożenie dodatkowe stwarzane przez te materiały może wynikać z wydzielających się toksycznych gazów lub par, powstających w wyniku rozkładu materiału samoreaktywnego, zwłaszcza w przypadku zapalenia się go. Biorąc pod uwagę wpływ temperatury na rozkład tych materiałów, warto podkreślić, że podczas realizacji przewozu niektórych substancji samoreaktywnych temperatura powinna być kontrolowana. Działanie to ma na celu zapobieżenie negatywnym skutkom, tj. egzotermicznemu rozkładowi. Bardzo duże zagrożenie stanowi fakt, że część substancji samoreaktywnych może rozkładać się w sposób wybuchowy, zwłaszcza pod zamknięciem. W związku z tym wrażliwość materiałów na czynniki inicjujące efekty niepożądane modyfikowana jest za pomocą rozcieńczalników lub odpowiednich opakowań. Głównymi grupami związków, reprezentującymi substancje samoreaktywne są:

  • azozwiązki alifatyczne,
  • azydki organiczne,
  • sole diazoniowe,
  • związki N-nitrozo,
  • sulfohydrazydy aromatyczne.

Wykaz materiałów samoreaktywnych – IATA DGR (przepisy lotnicze).

Materiały wybuchowe stałe odczulone są materiałami, które zostały zwilżone wodą lub alkoholem lub innymi substancjami lub mieszaninami kompatybilnymi z nimi, celem zminimalizowania właściwości wybuchowych tych materiałów. Substancje używane w tym celu muszą wykazywać pełną kompatybilność z tymi materiałami wybuchowymi, aby nie wystąpiło ryzyko zainicjowania reakcji niebezpiecznej. Do materiałów wybuchowych stałych odczulonych zostały zaliczone m.in.: pikrynian amonu, dinitrofenol oraz dinitrorezorcyna.

Materiały polimeryzujące to materiały, które bez stabilizacji ulegają silnie egzotermicznej reakcji, która skutkuje powstawanie większych cząstek lub tworzenie się polimerów w normalnych warunkach realizacji przewozu. Za materiały polimeryzujące uznaje się materiały, które charakteryzują się temperaturą samoprzyspieszającej się polimeryzacji (TSP) nie większa niż 75oC w warunkach przewozu, w opakowaniu, DPPL, cysternie w której są przewożone. Materiały te wykazują ciepło rozkładu większe niż 300 J/g.

Czy wiesz, że…

  • Wśród materiałów wybuchowych odczulonych klasy 4.1 występują materiały, które nie stwarzają zagrożeń dodatkowych (kod klasyfikacyjny D) oraz materiały, które stwarzają zagrożenie dodatkowe działaniem trującym (kod klasyfikacyjny DT).
  • Siarka, która jest zaklasyfikowana jako towar niebezpieczny klasy 4.1 o numerze UN 1350 nie podlega przepisom, jeżeli została odpowiednio uformowana, np. w bryłki, granule, tabletki, pastylki lub płatki.
0
14
8 stycznia 2018 Kategoria: Aktualności, Elementarz Autor: Karolina Kołdys

Towary niebezpieczne – Klasa 3 – Materiały ciekłe zapalne

Materiały ciekłe zapalne to materiały, których przewóz realizowany jest w największym natężeniu. Podyktowane jest to faktem, że do tej klasy zostały zaklasyfikowane ropopochodne. Są to również indywidua, które najpowszechniej występują w życiu codziennym. Do przykładów w tym zakresie możemy śmiało zaliczyć wyroby perfumeryjne, farby, lakiery do paznokci, czy też napoje alkoholowe.

Spirytus klasyfikowany jest jako UN 1170. W tym przypadku został zapakowany jako towar w ilościach ograniczonych („LQ” – Limited Quantities).

Tytuł klasy 3 obejmuje materiały ciekłe oraz przedmioty zawierające materiały tej klasy o temperaturze zapłonu nie wyższej niż 60°C. W odstępstwie od głównej, założonej reguły w kryteriach klasyfikacyjnych, tytuł klasy obejmuje również:

  • materiały ciekłe wraz ze stopionymi materiałami stałymi o temperaturze zapłonu wyższej niż 60°C, które są przewożone lub dostarczone do przewozu w stanie podgrzanym do temperatury równej lub wyższej niż ich temperatura zapłonu (UN 3256),
  •  materiały wybuchowe ciekłe odczulone (UN 1204, UN 2059, UN 3064, UN 3343, UN 3357, UN 3379),
  • olej napędowy, olej gazowy oraz olej opałowy lekki o temperaturze zapłonu nie wyższej niż 100 °C (UN 1202).

 

NATĘŻENIE ZAGROŻENIA

Natężenie zagrożenia dominującego, a tym samym zaliczenie do odpowiednich grup pakowania  oparte jest na temperaturze zapłonu (badanie w tyglu zamkniętym) oraz temperaturze początku wrzenia:

Zaliczenie materiałów ciekłych zapalnych do grup pakowania.

W stosunku do materiałów i preparatów ciekłych lepkich zapalnych, których temperatura zapłonu jest niższa niż 23°C możliwe jest zaliczenie ich do III grupy pakowania (małe natężenie zagrożenia dominującego) po spełnieniu określonych kryteriów, dotyczących m.in. lepkości kinematycznej, temperatury zapłonu oraz wysokość oddzielającej się warstwy rozpuszczalnika. Wśród tych materiałów i preparatów możemy wyróżnić:

  • farby,
  • lakiery,
  • emalie,
  • pokosty,
  • kleje,
  • politury.

Perfumy klasyfikowane są jako UN 1266. W tym przypadku zostały zapakowane jako towary w ilościach ograniczonych („LQ” – Limited Quantities).

ZAGROŻENIA DODATKOWE

W klasie 3, którą reprezentują materiały ciekłe zapalne, są również materiały, które charakteryzują się występowaniem zagrożeń dodatkowych typu:

  • działanie trujące,
  • działanieżrące,
  • kombinacja zagrożeń – trujące i żrące.

 

MATERIAŁY, KTÓRE NIE ZOSTAŁY DOPUSZCZONE DO PRZEWOZU

Materiały ciekłe zapalne, które są niestabilne chemicznie, powinny zostać dopuszczone do przewozu tylko i wyłącznie wtedy, gdy podjęto kroki, które mają na celu zminimalizowanie ryzyka wystąpienia niebezpiecznego rozkładu lub polimeryzacji podczas realizacji przewozu. Wśród materiałów ciekłych zapalnych występują również materiały, które nie zostały dopuszczone do przewozu. Do przewozu nie powinny zostać dopuszczone materiały wybuchowe ciekłe odczulone, które nie występują w wykazie towarów niebezpiecznych. Ponadto, do przewozu nie zostały dopuszczone również materiały, które są podatne na tworzenie nadtlenków, np. etery. Graniczną wartością eliminującą możliwość przewiezienia danego materiału jest zawartość w nich nadtlenku. Materiał nie jest dopuszczony do przewozu jeżeli zawartość nadtlenku przekracza 0,3% w przeliczeniu nad nadtlenek wodoru.

Czy wiesz, że…

  • Materiały wybuchowe odczulone klasy 3 nie stwarzają zagrożeń dodatkowych – kod klasyfikacyjny D,
  • Aromaty smakowe i olejki eteryczne również klasyfikowane są jako materiały ciekłe zapalne,
  • Alkohol etylowy (jeden z materiałów ciekłych zapalnych), może występować jak roztwór o niewielkiej zawartości wody (<0,2%). Roztwór taki nazywany jest spirytusem bezwodnym lub alkoholem absolutnym i znajduje zastosowanie w przemyśle kosmetycznym, farmaceutycznym i paliwowym.
0
10
6 stycznia 2018 Kategoria: Aktualności, Elementarz Autor: Karolina Kołdys

Towary niebezpieczne – Klasa 2 – Gazy

Gazy definiowane są jako materiały, które:

  • w temperaturze 50°C mają prężność par większą niż 300 kPa lub
  • występują całkowicie w stanie gazowym w temperaturze 20°C pod ciśnieniem normalnym 101,3 kPa.

 

Tytuł klasy 2 obejmuje gazy czyste, mieszaniny gazów, mieszaniny jednego lub więcej gazów z jednym lub wieloma innymi materiałami, jak również przedmioty, które zawierają takie materiały. Zagrożeniem dominującym, odzwierciedlającym niebezpieczeństwo związane z manipulowaniem, magazynowaniem i przewozem tych towarów jest bez wątpienia emisja gazu spowodowana ciśnieniem lub reakcją chemiczną. W obrębie tej klasy, gazy zostały podzielone na kategorie względem stanu fizycznego, przedmiotów i urządzeń, które zawierają gazy, tj.:

  1. Gazy sprężone – są to gazy, które zostały zapakowane pod ciśnieniem celem przewozu, pozostając całkowicie w stanie gazowym do temperatury -50°C. Zaliczone zostały tu wszystkie gazy, których temperatura krytyczna jest niższa lub równa -50°C. Przykłady gazów sprężonych: wodór sprężony, krypton sprężony, tlen sprężony.
  2. Gazy skroplone  – są to gazy, które zostały zapakowane pod ciśnieniem celem przewozu, pozostając częściowo w stanie ciekłym w temperaturach powyżej -50°C. Wśród tej kategorii wyróżniamy również gazy skroplone pod wysokim ciśnieniem oraz gazy skroplone pod niskim ciśnieniem. Kryterium zostało oparte na podstawie temperatury krytycznej. Przykłady gazów skroplonych: siarkowodór, izobutylen, chlorowodór.
  3. Gazy skroplone schłodzone –  są to gazy, które zostały zapakowane pod ciśnieniem celem przewozu, pozostając częściowo w stanie ciekłym ze względu na ich niskie temperatury. Przykłady gazów skroplonych schłodzonych: etan schłodzony skroplony, hel schłodzony skroplony, neon schłodzony skroplony.
  4. Gazy rozpuszczone –  są to gazy, które zostały zapakowane pod ciśnieniem celem przewozu i są rozpuszczone w ciekłym rozpuszczalniku. Przykłady gazów rozpuszczonych: acetylen rozpuszczony, amoniak roztwór.
  1. Aerozole i naboje gazowe. Pod pojęciem aerozole rozumie się naczynia jednorazowego użytku, które są wykonane  takich materiałów konstrukcyjnych jak metal, szkło lub tworzywo sztuczne. Pojemnik ten zawierać może gaz sprężony, skroplony lub rozpuszczony pod ciśnieniem, jak również ciecz, pastę lub proszek. Aerozol wyposażony jest w urządzenie opróżniające, które umożliwia wyrzut zawartości pod postacią zawiesiny cząstek stałych lub ciekłych w gazie, w postaci piany, pasty lub proszku, bądź w stanie gazowym lub ciekłym. W Wykazie Towarów Niebezpiecznych występują jako UN 1950. Pod pojęciem nabojów gazowych, naczyń małych zawierających gaz, rozumie się naczynie jednorazowego użytku o określonej maksymalnej pojemności wodnej, zależnej od   materiału konstrukcyjnego,  z którego są wykonane (metal, materiał syntetyczny, szkło). Nabój gazowy ponadto, może być wyposażony w zawór. W Wykazie Towarów Niebezpiecznych występują jako UN 2037.
  2. Inne przedmioty zawierające gaz pod ciśnieniem. Przykładami są urządzenia chłodnicze oraz urządzenia małe zasilane węglowodorami gazowymi.
  3. Gazy niesprężone podlegające wymaganiom szczególnym (próbki gazu).
  4. Chemikalia pod ciśnieniem – ciecze, pasty, proszki, będące pod ciśnieniem gazu wytłaczającego. W Wykazie Towarów Niebezpiecznych występują jako pozycje od UN 3500 do UN 3505.
  5. Gazy zadsorbowane – gazy, które w trakcie pakowania celem przewozu zostały zaadsorbowane na porowatym materiale stałym.

 

Dodatkowo, wyłączając aerozole i chemikalia pod ciśnieniem, materiały i przedmioty klasy 2 zostały zaliczone do grup, zgodnie z ich dodatkowymi właściwościami niebezpiecznymi. Grupy te mogą być reprezentowane zarówno za pomocą jednego zagrożenia, jak również przez kombinację dwóch lub trzech zagrożeń, tj.:

  • A- duszące,
  • O – utleniające,
  • F – palne,
  • T – trujące,
  • TF – trujące, palne,
  • TC – trujące, żrące,
  • TO – trujące, utleniające,
  • TFC – trujące, palne, żrące,
  • TOC – trujące, utleniające, żrące.

 

Skutkiem tego wśród gazów wyróżniamy następujące gazy:

Gazy duszące – to gazy, które nie wykazują właściwości utleniających, palnych i trujących, ale zastępują tlen w powietrzu, przez co zmieniają skład atmosfery, którą oddychamy. Zawartość tlenu w powietrzu ma bardzo istotne znaczenie, ponieważ już przy stężeniu tlenu w powietrzu poniżej 18% może dojść do zaburzeń koordynacji, koncentracji, senności, utraty przytomności, a nawet uduszenia. Na szczególną uwagę w tym zakresie zasługują małe, zamknięte przestrzenie, bez wystarczającej wentylacji, z punktu bezpieczeństwa pracy personelu. Szczególną uwagę w tym zakresie należy zwrócić na małe pomieszczenia do przechowywania naczyń ciśnieniowych zawierających w/w gazy oraz kontenery.

Gazy palne – to gazy które w temperaturze 20°C, pod ciśnieniem normalnym 101,3 kPa są zapalne jeżeli ich stężenie w mieszaninie z powietrzem wynosi 13% objętościowych lub mniej lub charakteryzują się przedziałem zapalności w powietrzu minimum 12 punktów procentowych, niezależnie od dolnej granicy zapalności.

Gazy utleniające – są to gazy, które, mogą powodować lub nasilać palenie innych materiałów znacząco bardziej niż powietrze. Do grupy tej zostały zaliczone zarówno gazy czyste, jak również mieszaniny gazów o zdolności utleniającej przekraczającej 23,5%, która zostaje określona na podstawie metody wskazanej w odpowiedniej normie.

Gazy trujące – są to gazy, które znane są jako trujące lub żrące dla ludzi i stwarzają zagrożenie dla zdrowia lub podejrzewane są o działanie trujące lub żrące dla ludzi, ze względu na wartość toksyczności ostrej LC50.

Gazy żrące – są to gazy lub mieszaniny gazów, które całkowicie spełniają kryteria toksyczności wynikające z ich działania żrącego. Gazy te powinny być klasyfikowane jako gazy trujące, natomiast zagrożenie z tytułu działania żrącego powinno być uznawane jako zagrożenie dodatkowe.

Aerozole (UN 1950) zapakowane jako towary niebezpieczne w ilościach ograniczonych (LQ – Limited Quantities).

Kod klasyfikacyjny dla gazów w Umowie ADR/Regulaminie RID/Umowie ADN składa się z cyfry (oznaczającej stan fizyczny gazu lub przedmiot z którym mamy do czynienia) oraz litery/liter (oznaczającej/oznaczających zagrożenie dodatkowe stwarzane przez gaz). W przepisach dotyczących przewozów towarów niebezpiecznych transportem lotniczym (IATA DGR) i morskim (IMDG Code) kody klasyfikacyjne nie występują. W przepisach tych towary niebezpieczne klasy 2 zostały podzielone na podklasy:

  • Podklasa 2.1 – Gazy palne,
  • Podklasa 2.2 – Gazy niepalne i nietrujące,
  • Podklasa 2.3 – Gazy trujące.

Występują tam również wytyczne, które jasno określają pierwszeństwo zagrożeń dodatkowych. Gazy czyste i mieszaniny gazów z zagrożeniami związanymi z więcej niż jedną podklasą mają następujące znaczenie:

  • Podklasa 2.3 ma pierwszeństwo przed pozostałymi podklasami,
  • Podklasa 2.1 ma pierwszeństwo przed podklasą 2.2.
Przewóz gazu LPG w cysternie (UN 1965).

Przewóz gazu LPG w cysternie (UN 1965).

Czy wiesz, że…

  • UN 1052 FLUOROWODÓR BEZWODNY jest zaklasyfikowany do klasy 8 – Materiały żrące,
  • Podczas procesu skraplania gazu ziemnego objętość mieszaniny redukuje się 630 razy.
  • Podtlenek azotu znalazł zastosowanie w wielu dziedzinach, tj. przemysł wysokiej technologii (stosowany jako utleniacz w paliwie do silników rakietowych i jako czynnik powodujący chwilowy wzrost mocy silnika w tuningu samochodowym), przemysł spożywczy (stosowany jako dodatek do żywności) i medycyna (stosowany jako jeden ze składników znieczulenia ogólnego złożonego, jak również jako znieczulenie w stomatologii).
0
10
4 stycznia 2018 Kategoria: Aktualności, Elementarz Autor: Karolina Kołdys

Towary niebezpieczne – Klasa 1 – materiały wybuchowe i przedmioty z materiałami wybuchowymi

Do klasy 1 zaliczone są ciekłe lub stałe materiały wybuchowe mogące w następstwie reakcji chemicznej wydzielać gazy o takiej temperaturze i ciśnieniu i z taką prędkością, że mogą doprowadzać do zniszczeń w otaczającym środowisku. Tytuł klasy 1 obejmuje ponadto materiały pirotechniczne przeznaczone do wytwarzania efektów cieplnych, świetlnych i dźwiękowych, gazu lub dymu lub połączenia tych efektów, będących wynikiem bezdetonacyjnej, egzotermicznej reakcji chemicznej. Do klasy 1 klasyfikowane są również przedmioty wybuchowe oraz inne materiały i przedmioty, które wytwarzane są sposobami wybuchowymi lub pirotechnicznymi celem uzyskania efektów praktycznych. Metody badań, procedury i kryteria dla tej klasy zostały opisane w części I Podręcznika Badań i Kryteriów.

Materiały wybuchowe

Materiały wybuchowe są to materiały, które w następstwie reakcji chemicznej mogą wydzielać gazy o takiej temperaturze, ciśnieniu i takiej prędkości, że mogą doprowadzać do zniszczeń w otaczającym środowisku. Reakcja ta może zostać zainicjowana zarówno w sposób samorzutny, jak również pod wpływem zewnętrznego bodźca energetycznego. Niemniej jednak, aby dana substancja mogła być postrzegana jako materiał wybuchowy, musi spełniać określone warunki, wśród których możemy wyróżnić dużą szybkość przemiany, wykazywanie tendencji do egzotermicznej przemiany struktury chemicznej oraz występowanie przeważającej części powstałych produktów w postaci gazowej.

Wśród materiałów wybuchowych występują związki chemiczne oraz mieszaniny. Jednakże, bez względu na rodzaj materiału wybuchowego, powinien spełniać on optymalne kryteria w zakresie wystarczającego zasobu energii do wykonywania prac, wrażliwości na bodźce energetyczne, a co najważniejsze z punktu widzenia bezpieczeństwa – zadowalającej trwałości podczas transportu i przechowywania.

Podstawowe pojęcia występujące w problematyce materiałów wybuchowych to spalanie, detonacja i deflagracja. Pod pojęciem spalanie rozumiemy reakcję chemiczną, podczas której następuje wydzielenie ciepła (reakcja egzotermiczna), która przebiega z taką szybkością, że odprowadzanie ciepła do otoczenia uniemożliwia przyspieszenie reakcji, skutkujące natychmiastowym rozkładem ciała, które się pali. Produktami reakcji spalania mogą być zarówno gazy, jak również i ciecze. Czynnikami inicjującymi reakcję spalania mogą być bodźce mechaniczne (tarcie, uderzenie) i bodźce cieplne (podwyższona temperatura, kontakt ze źródłem zapłonu).

Detonacja jest to zjawisko rozkładu materiału wybuchowego, które przebiega z dużą prędkością i któremu towarzyszy wydzielanie się wielkich ilości energii. Podczas tego zjawiska obserwuje się występowanie w produktach wybuchu gazów lub par oraz samorzutność postępowania. Szybkość liniowa detonacji zawiera się w przedziale od kilkuset do kilkunastu tysięcy metrów na sekundę.

Deflagracja natomiast, rozpatrywana jest jako stosunkowo powolny rozkład materiałów wybuchowych. Zjawisko to, bardzo często określane jest również jako palenie wybuchowe. Szybkość deflagracji zależna jest od ciśnienia i temperatury, ponieważ wzrasta wraz ze wzrostem tych parametrów.

Różnice pomiędzy spalaniem, detonacją i deflagracją dotyczą głównie szybkości ich przebiegu. Biorąc pod uwagę spalanie i deflagrację, szybkość liniowa tych reakcji wynosi od kilku milimetrów do kilku centymetrów na sekundę, natomiast przy detonacji – od kilkuset metrów do kilku kilometrów na sekundę. Dodatkowo, biorąc pod uwagę produkty reakcji, przy deflagracji i detonacji produktami reakcji są zawsze gazy lub pary, natomiast przy paleniu produktami reakcji mogą być również ciecze.

Z uwagi na to, że materiały i przedmioty wybuchowe wykazują pewne zróżnicowanie pod względem rodzaju i zasięgu stwarzanych zagrożeń, zostały podzielone na sześć podklas (1.1 – 1.6).

Definicje podklas materiałów i przedmiotów wybuchowych (klasa 1).

Materiałom i przedmiotom wybuchowym zostały przypisane również określone grupy zgodności, określające poniekąd właściwości użytkowe tych materiałów i przedmiotów.

Definicje grup zgodności materiałów i przedmiotów wybuchowych (klasa 1).

Mieszaniny pirotechniczne

            Mieszaniny pirotechniczne to szeroko pojęte mieszaniny, których składniki dobrane są w taki sposób, aby masy ulegały regulowanej reakcji spalania, wytwarzając przy tym zamierzone efekty pirotechniczne- cieplne, świetlne, dźwiękowe, gaz lub dym lub kombinację tych efektów. Podstawowe składniki mas pirotechnicznych stanowią utleniacz i substancja palna, natomiast substancji dodatkowych w tym zakresie występuje całe spektrum, w zależności od efektów, które są przewidywane do uzyskania.

Zapakowane fajerwerki – OGNIE SZTUCZNE, numer UN 0336 (1.4 G).

 

Czy wiesz, że…

  • Zaliczenie ogni sztucznych do numerów UN 0333, UN 0334, UN 0335, UN 0336 może być dokonane na podstawie analogii, bez potrzeby wykonywania badań.
  • Podklasą wykazującą największe zagrożenie jest podklasa 1.1.
  • Podklasą wykazującą najmniejsze zagrożenie jest podklasa 1.4.
0
8
3 stycznia 2018 Kategoria: Aktualności, Elementarz Autor: Karolina Kołdys

Sprawozdanie roczne – ważny obowiązek przedsiębiorstw zaangażowanych w obrót towarami niebezpiecznymi

Sprawozdanie roczne to dokument, który zobowiązany jest przedłożyć właściwym władzom uczestnik przewozu towarów niebezpiecznych. Uczestnikami przewozu są podmioty, które zaangażowane są w obrót towarami niebezpiecznymi, tj. zostały wymienione w Umowie ADR (przewóz drogowy), Regulaminie RID (przewóz kolejowy), Umowie ADN (przewóz śródlądowy). Sprawozdanie roczne to nic innego jak krótka charakterystyka działalności uczestnika przewozu w minionym roku. W dokumencie tym zawiera się informacje na temat ilości towarów niebezpiecznych z którymi styczność miało przedsiębiorstwo, ze szczególnym uwzględnieniem:

  • zakresu przewozu,
  • sposobu przewozu,
  • rodzaju operacji transportowych.

Czynności, które zostały uwzględnione w formularzu sprawozdania to pakowanie, napełnianie, załadunek, przewóz, rozładunek, przewóz na bocznicy (tylko w aspekcie przewozu kolejowego) oraz wyładunek, manipulowanie i sztauowanie, ważenie (tylko w aspecie przewozu statkami żeglugi śródlądowej).

Kto zobowiązany jest przedłożyć sprawozdanie roczne?

Dokument ten powinien zostać przedłożony przez przedsiębiorstwa, które zaangażowane są w powyższe czynności i wykonują je w takim charakterze i z udziałem towarów niebezpiecznych w takich ilościach, że operacje te podlegają pod pełne przepisy Umowy ADR/Regulaminu RID/Umowy ADN. Jeżeli powyższe czynności realizowane są na wyłączeniach całkowitych i częściowych spod wskazanych przepisów, uczestnik przewozu nie ma obowiązku przekazywania sprawozdania rocznego. Obowiązek ten nie dotyczy również podmiotów i nie obejmuje towarów niebezpiecznych, których przewóz odbywał się w całości poza terytorium naszego kraju oraz materiałów zawartych w próżnych, nieoczyszczonych opakowaniach, cysternach, kontenerach i pojazdach. Należy pamiętać o tym, że mimo, iż obowiązek przedłożenia sprawozdania rocznego ciąży na uczestniku przewozu, to jedyną osobą, która może sporządzić dokument jest doradca ds. bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych. Specjalista sporządzający dokument powinien posiadać ważne świadectwo doradcy z uprawnieniami adekwatnymi do rodzaju transportu w który przedsiębiorca jest zaangażowany, tj.

  • przewóz drogowy – doradca ADR,
  • przewóz kolejowy – doradca RID,
  • przewóz śródlądowy – doradca ADN.

Nie da się ukryć, że większość przedsiębiorstw postrzega rolę doradcy jako narzędzie do sporządzenia sprawozdania rocznego, zapominając o tym, że specjalista ten pomaga wypełniać inne obowiązki wynikające z obowiązujących przepisów i podpowiada jak robić to w sposób rozsądny.

W ilu egzemplarzach powinno zostać sporządzone sprawozdanie roczne i do jakich władz powinno zostać skierowane?

Sprawozdanie roczne powinno zostać sporządzone w minimum dwóch egzemplarzach. Jeden egzemplarz kierowany jest do właściwych władz, natomiast drugi powinien być przechowywany przez uczestnika przewozu w siedzibie przez okres 5 lat od dnia jego wysłania. Jeżeli przedsiębiorca zaangażowany jest w przewóz:

  • drogowy (ADR) – sprawozdanie powinno zostać przekazane wojewódzkiemu inspektorowi transportu drogowego właściwemu ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych,
  • kolejowy (RID) – Prezesowi Urzędu Transportu Kolejowego,
  • śródlądowy (ADN) – dyrektorowi urzędu żeglugi śródlądowej właściwemu ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych.

Sprawozdanie powinno być przekazane do właściwej władzy w terminie do dnia 28 lutego każdego roku następującego po roku, którego dotyczy sprawozdanie.

Konsekwencje niewypełnienia obowiązku

Nieprzygotowanie sprawozdania rocznego przez doradcę ds. bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych to rażące naruszenie przepisów. Zdarzenie to może skutkować cofnięciem świadectwa doradcy. Natomiast, jeżeli uczestnik przewozu nie prześle w ustawowo określonym terminie sprawozdania rocznego, to może to skutkować nałożeniem sankcji karnej. Wysokość sankcji uzależniona jest dni zwłoki, tj.:

  •  jeżeli od ustawowo określonego terminu do dnia przesłania sprawozdania nie upłynęło 14 dni – 200 zł,
  • jeżeli od ustawowo określonego terminu do dnia przesłania sprawozdania upłynęło co najmniej 14 dni – 2000 zł,
  •  jeżeli od ustawowo określonego terminu przesłania sprawozdania upłynęły co najmniej 3 miesiące – 5000 zł.

Należy pamiętać o tym, że bardzo często kara nałożona z tytułu niewypełnienia tego obowiązku to dopiero wierzchołek góry lodowej.

0
6
2 stycznia 2018 Kategoria: Aktualności, Elementarz Autor: Karolina Kołdys

Stopień napełnienia cysterny – gdzie leży granica?

Bezpieczny przewóz materiałów niebezpiecznych w cysternach możliwy jest dzięki odpowiednio dobranemu zbiornikowi. Należy mieć na uwadze fakt, że cysterny nie powinny być napełniane mediami, które w kontakcie z materiałem konstrukcyjnym zbiornika, uszczelkami, wyposażeniem obsługowym i wykładziną ochronną, mogłyby być źródłem reakcji niebezpiecznej prowadzącej do:

  • spalania lub wydzielenia dużych ilości ciepła,
  • wydzielania gazów charakteryzujących się zróżnicowanymi zagrożeniami,
  • tworzenia materiałów o właściwościach żrących,
  • tworzenia materiałów niestabilnych,
  • niebezpiecznego, nadmiarowego wzrostu ciśnienia.

Stopień napełnienia

Stopień napełnienia cysterny zależny jest od różnych parametrów. Część z nich będzie stanowiła „mianownik wspólny” dla wszystkich zbiorników i materiałów, np.  gęstość materiału ciekłego w temperaturze 15 i 50 stopni Celsjusza oraz średnia temperatura cieczy podczas napełniania, natomiast wpływ pozostałych parametrów zależny będzie od przypadku z jakim mamy styczność. Wśród czynników wpływających na maksymalny stopień napełnienia możemy wyróżnić:

  • najwyższą średnią temperaturę ładunku w trakcie przewozu,
  • prężność par materiału,
  • zagrożenie stwarzane przez materiał,
  • natężenie zagrożenia stwarzanego przez materiał,
  • obecność zaworów/urządzeń bezpieczeństwa,
  • gęstość cieczy w średniej temperaturze cieczy w trakcie napełniania i najwyższej średniej temperaturze ładunku podczas przewozu (dla materiałów przewożonych powyżej ich temperatury topnienia i dla materiałów ciekłych przewożonych w podwyższonej temperaturze).

Pierwszym krokiem do określenia maksymalnego stopnia napełnienia cysterny jest wyliczenie współczynnika rozszerzalności objętościowej materiału ciekłego (współczynnik alfa):

gdzie:

d15 – gęstość materiału ciekłego w temperaturze 15 stopni Celsjusza,

d50 – gęstość materiału ciekłego w temperaturze 50 stopni Celsjusza.

Cysterny przenośne

Dla ogólnego zastosowania maksymalny stopień napełnienia (%) oblicza się zgodnie ze wzorem:

Dla materiałów ciekłych trujących (klasa 6.1) i żrących (klasa 8), wykazujących duże i średnie natężenie zagrożenia dominującego (I i II grupa pakowania) oraz materiałów ciekłych charakteryzujących się prężnością par wyższą niż 175 kPa w 65 stopniach Celsjusza, stopień napełnienia został określony wzorem:

gdzie:

tR – najwyższa średnia temperatura ładunku podczas przewozu (powinna być zakładana jako 50 stopni Celsjusza),

tF – średnia temperatura materiału ciekłego podczas napełniania.

Dla materiałów stałych, które przewożone są powyżej ich temperatury topnienia i materiałów ciekłych, które przewożone są w podwyższonej temperaturze, maksymalny stopień napełnienia został określony za pomocą wzoru:

gdzie:

dr – gęstość cieczy w średniej temperaturze ładunku podczas przewozu,

df – gęstość cieczy w średniej temperaturze materiału w trakcie napełniania. 

Cysterny ADR

Dla tych cytern w Umowie ADR wyszczególniono większą ilość wzorów obliczeniowych.

1.Stopień napełnienia dla cystern wyposażonych w zawory oddechowe lub zawory bezpieczeństwa w których przewożone są materiały ciekłe w temperaturze otoczenia: zapalne, zagrażające środowisku i materiały zapalne zagrażające środowisku niestwarzające zagrożeń dodatkowych, oblicza się według wzoru:

2. Stopień napełnienia dla cystern wyposażonych w zawory oddechowe lub zawory bezpieczeństwa w których przewożone są materiały ciekłe w temperaturze otoczenia: trujących lub żrących (zapalnych lub niezapalnych zagrażających środowisku lub niezagrażających środowisku), oblicza się według wzoru:

3. Stopień napełnienia dla cystern zamkniętych hermetycznie bez urządzenia zabezpieczającego w których przewożone są materiały ciekłe w temperaturze otoczenia: zapalne, zagrażające środowisku i słabo trujące/słabo żrące (zapalne lub niezapalne lub zagrażające środowisku lub niezagrażające środowisku), oblicza się według wzoru:

4. Stopień napełnienia dla cystern zamkniętych hermetycznie bez urządzenia zabezpieczającego w których przewożone są materiały ciekłe w temperaturze otoczenia: silnie trujące/trujące i silnie żrące/żrące (zapalne lub niezapalne lub zagrażające środowisku lub niezagrażające środowisku), oblicza się według wzoru:

Jak uprościć procedurę wyboru wzoru?

Przykładowe obliczenia

Wybór wzoru – BENZYNA SILNIKOWA, UN 1203

Informacje z wykazu towarów niebezpiecznych a przełożenie praktyczne

Wzór na stopień napełnienia warto wybierać w sposób stopniowy, drogą eliminacji.

Krok 1 – określam zagrożenie dominujące stwarzane przez materiał na podstawie klasy

Klasa 3  → Materiał zapalny (odpowiednie wzory na tym etapie to wzór nr 1 i nr 3)

Krok 2 – określam czy do realizacji przewozu wymagany jest zbiornik zamknięty hermetycznie

Kod cysterny LGBF → F (cysterna nie jest zamknięta hermetycznie, jest to cysterna z urządzeniem oddechowym, wyposażonym w urządzenie zabezpieczające przed rozprzestrzenianiem się płomienia lub cysterna odporna na ciśnienie wybuchu) → wzór nr 1

Obliczenia

0
8
30 grudnia 2017 Kategoria: Aktualności, Elementarz Autor: Karolina Kołdys

Kodowanie i hierarchia cystern

Przewóz w cysternach to przewóz materiałów niebezpiecznych w zbiornikach zaopatrzonych w odpowiednie wyposażenie obsługowe i konstrukcyjne. W zakresie przewozu towarów niebezpiecznych w cysternach wyróżnia się całe spektrum rozwiązań, tj. cysterny stałe, wagony-cysterny, cysterny odejmowalne, cysterny przenośne, kontenery–cysterny, pojazdy–baterie, wagony-baterie, i MEGC (wieloelementowe kontenery do gazu).

Przewóz danego towaru niebezpiecznego może być realizowany w zbiorniku ADR/RID, jeżeli w Tabeli A (Wykaz towarów niebezpiecznych, 3.2 Umowa ADR/Regulamin RID), w kolumnie 12 został wskazany czterocyfrowy kod cysterny oraz zostały spełnione przepisy, które ewentualnie zostały wskazane w kolumnie 13.

Fragment wykazu towarów niebezpiecznych, Umowa ADR.

Fragment wykazu towarów niebezpiecznych, Regulamin RID.

Przepisy szczególne dotyczące cystern ADR/RID są zróżnicowane, tj. przepisy „TU” dotyczą eksploatacji, a ich wyjaśnienie zostało podane w 4.3.5 Umowy ADR/Rgulaminu RID, natomiast pozostałe przepisy szczególne zostały wyjaśnione w 6.8.4 Umowy ADR/Regulaminu RID i odpowiednio zróżnicowane:

  • „TA” – zatwierdzenie typu,
  • „TC” – konstrukcja,
  • „TE” – wyposażenie,
  • „TT” – badania,
  • „TM” – znakowanie.

Przewóz materiału niebezpiecznego w cysternie drogowej.

Dodatkowo w kolumnie 12 Tabeli A po kodzie cysterny może pojawiać się symbol (M), który oznacza, że materiał może być przewożony w pojazdach-bateriach/wagonach-bateriach lub w wieloelementowych kontenerach do gazu (MEGC).

Kodowanie cystern

Kod cysterny jest kodem czteroelementowym. W wykazie towarów niebezpiecznych dla materiałów, które są dopuszczone do przewozu w takich zbiornikach został wskazany typ cysterny odpowiadający najmiej rygorystycznym przepisom dla cystern. Jeżeli przy danym materiale nie podano kodu, oznacza to, że przewóz w cysternach jest zabroniony. Jeżeli w kolumnie 12, 3.2 Tabela A ADR/RID podano kod cysterny dla materiałów stałych S i dla materiałów ciekłych L, to oznacza to, że materiał może zostać nadany do przewozu w stanie stałym lub stopionym. Jeżeli natomiast w kolumnie tej dla materiałów stałych jest podany tylko kod cysterny dla materiałów ciekłych L, oznacza to, że materiał może zostać nadany do przewozu tylko w stanie ciekłym (stopionym). Jeżeli po kodzie cysterny został podany znak „+” to oznacza to, że alternatywne użycie cysterny jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy jest to uwzględnione w świadectwie zatwierdzenia typu.

Klasa 2

1 element kodu – Typ cysterny

C – cysterna, pojazd-bateria/wagon-bateria lub MEGC dla gazów sprężonych,

P – cysterna, pojazd-bateria/wagon-bateria lub MEGC dla gazów skroplonych lub gazów rozpuszczonych,

R – cysterna dla gazów schłodzonych skroplonych.

2 element kodu – Ciśnienie obliczeniowe

x – wartość minimalnego odnośnego ciśnienia próbnego w barach, zgodnie z tabelą pod 4.3.3.2.5 ADR/RID lub
22 – minimalne ciśnienie obliczeniowe w barach

Tabela gazów i mieszanin gazów, które mogą być przewożone w cysternach stałych/wagonach-cysternach, pojazdach-bateriach/wagonach-bateriach, cysternach odejmowalnych, kontenerach cysternach lub MEGC, w której podano minimalne wartości ciśnienia próbnego oraz w przypadkach gdy ma to zastosowanie, stopnie napełnienia.

3 element kodu – Otwory

B – cysterna z dolnymi otworami do napełniania i rozładunku z 3 zamknięciami albo pojazd-bateria/wagon-bateria lub MEGC z otworami poniżej powierzchni materiału ciekłego lub do gazów sprężonych,

C – cysterna z górnymi otworami do napełniania i rozładunku z 3 zamknięciami, tylko z otworami wyczystkowymi poniżej powierzchni lustra cieczy,

D – cysterna z górnymi otworami do napełniania i rozładunku z 3 zamknięciami, albo pojazd-bateria/wagon-bateria lub MEGC bez otworów poniżej powierzchni cieczy.

4 element kodu – Zawory/urządzenia bezpieczeństwa

N – cysterna, pojazd-bateria/wagon-bateria lub MEGC z zaworami bezpieczeństwa, która nie jest zamknieta hermetycznie,

H – cysterna zamknięta hermetycznie lub pojazd-bateria/wagon-bateria lub MEGC.

Klasa 1 i od 3 do 9 (ADR)/klasa od 3 do 9 (RID)

1 element kodu – Typ cysterny

L – cysterna dla materiałów w postaci ciekłej (ciekłe lub stałe dostarczone do przewozu w stanie stopionym),

S – cysterna dla materiałów w postaci stałej (sypkiej lub granulowanej).

2 element kodu – Ciśnienie obliczeniowe

G – minimalne ciśnienie obliczeniowe zgodnie z ogólnymi wymaganiami lub

1,5; 2,65; 4;10;15 lub 21 = minimalne ciśnienie obliczeniowe w barach.

3 element kodu – Otwory

A – cysterna z dolnymi otworami do napełniania lub rozładunku z 2 zamknięciami,

B – cysterna z dolnymi otworami do napełniania lub rozładunku z 3 zamknięciami,

C – cysterna z górnymi otworami do napełniania i rozładunku, tylko z otworami wyczystkowymi poniżej powierzchni materiału ciekłego,

D – cysterna z górnymi otworami do napełniania i rozładunku bez otworów poniżej powierzchni materiału ciekłego.

4 element kodu – Zawory/urządzenia bezpieczeństwa

V – cysterna z urządzeniem oddechowym, ale bez urządzenia zabezpieczającego przed rozprzestrzenianiem się płomienia lub cysterna nieodporna na ciśnienie wybuchu,

F – cysterna z urządzeniem oddechowym, wyposażonym w urządzenie zabezpieczające przed rozprzestrzenianiem się płomienia lub cysterna odporna na ciśnienie wybuchu,

N – cysterna bez urządzenia oddechowego, nie jest zamknięta hermetycznie,

H – cysterna zamknięta hermetycznie.

Hierarchia cystern

Klasa 2

Hierarchia cystern dla klasy 2 (Gazy).

Kolumna Kod cysterny wskazuje typ cysterny odpowiadający najmiej rygorystycznym przepisom dla cystern (wskazany w kol. 12, 3.2 Tabela A Umowa ADR/Regulamin RID). Kody cystern, które zostały również dopuszczone do przewozu danego materiału podano w kolumnie obok. Znak przedstawiony jako „#” powinien być równy lub większy niż znak przedstawiony jako „*”.

Klasa 1 i od 3 do 9 (ADR)/klasa od 3 do 9 (RID)

Cysterny o kodach innych niż wskazane w kolumnie 12 Wykazu towarów niebezpiecznych mogą być również używane, pod warunkiem, że każdy z elementów kodu (od 1 do 4) odpowiada poziomowi bezpieczeństwa według wskazanej hierarchii:

1 element kodu – Typ cysterny
S → L
2 element kodu – Ciśnienie obliczeniowe
G → 1,5 → 2,65 → 4 → 10 → 15 → 21 barów
3 element kodu – Otwory
A → B → C → D
4 element kodu – Zawory/urządzenia bezpieczeństwa
V → F → N → H

0
16