29 czerwca 2018 Kategoria: Aktualności, Elementarz Autor: Karolina Kołdys

Towary niebezpieczne – Klasa 4.3 – Materiały wydzielające w zetknięciu z wodą gazy palne

Zagrożenie powodowane przez materiały zaklasyfikowane do klasy 4.3 określone jest tytułem tej klasy. Dodatkowo wydzielające się gazy palne mogą tworzyć z powietrzem mieszaniny wybuchowe. W związku z tym, istnieje wysokie ryzyko zapalenia takiej mieszaniny od wszystkich źródeł zapłonu. Wytworzona fala detonacyjna może zagrozić ludziom i środowisku naturalnemu.

W klasie 4.3, którą reprezentują materiały podatne na wydzielanie gazów palnych w kontakcie z wodą, zaszeregowane są również materiały, które charakteryzują się występowaniem zagrożeń dodatkowych typu:

  • samonagrzewanie się,
  • zapalność,
  • działanie utleniające,
  • trujące,
  • żrące,
  • kombinacja zagrożeń: działanie zapalno-żrące.

 

Przykładami towarów niebezpiecznych, które zostały zaliczone do klasy 4.3 są wodorek glinu, krzemek magnezu, węglik wapnia.

NATĘŻENIE ZAGROŻENIA

Natężenie zagrożenia dominującego w klasie 4.3, tak jak w innych klasach, gdzie ma to uzasadnienie, określane jest za pomocą grupy pakowania. Natężenie to różnicowane jest na podstawie intensywności reakcji materiału z wodą oraz ilości gazu palnego wydzielanego w określonej jednostce czasu z ustalonej ilości próbki materiału badanego.  (patrz 2.2.43.1.8 ADR)

MATERIAŁY, KTÓRE NIE ZOSTAŁY DOPUSZCZONE DO PRZEWOZU

Do przewozu nie zostały dopuszczone materiały reagujące z wodą, stałe, utleniające, które zostały zaliczone do UN 3133 – MATERIAŁ REAGUJĄCY Z WODĄ STAŁY UTLENIAJĄCY I.N.O. Jednakże, jeżeli materiały te spełniają przepisy dla materiałów i przedmiotów wybuchowych (klasa 1), to mogą być przewożone. (patrz 2.2.43.2 ADR).

Czy wiesz, że…

  • Najbardziej znanym materiałem wytwarzającym w zetknięciu z wodą gazy palne jest karbid (węglik wapnia). Materiał ten reaguje energicznie z wodą. W wyniku reakcji powstaje acetylen:

CaC2 + 2H2O –> Ca(OH)2 + C2H2↑

  • Warunki magazynowania karbidu określa Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu (Dz. U. 2004 nr 7 poz. 59),
  • Karbid jest używany jako środek do odstraszania kretów i nornic.
0
18
17 marca 2018 Kategoria: Aktualności, Elementarz Autor: Karolina Kołdys

Towary niebezpieczne – Klasa 4.2 – Materiały podatne na samozapalenie

Klasę 4.2 reprezentują materiały piroforyczne oraz materiały i przedmioty samonagrzewające się. Samonagrzewanie jest procesem stopniowym, polegającym na reakcji materiału z tlenem zawartym w powietrzu, na skutek czego dochodzi do wydzielania energii cieplnej. W sytuacji, gdy szybkość wytwarzania ciepła i jego kumulacji jest wyższa niż szybkość jego wydzielania, może dojść do zjawiska samozapalenia materiału i w konsekwencji jego spalanie.

Materiały piroforyczne są najbardziej podatne na samozapalenie, ponieważ wykazują tą tendencję już przy zetknięciu z powietrzem nawet w małych ilościach, w ciągu krótkiego czasu, nawet 5 minut.

Materiały i przedmioty samonagrzewające się natomiast, mogą ulegać zapaleniu tylko w dużych ilościach i po upływie długiego czasu. Substancje i przedmioty reprezentujące tą grupę wykazują podatność na samonagrzewanie się w zetknięciu z powietrzem, bez dostarczania energii z zewnątrz.

Część materiałów klasy 4.2 wykazuje dodatkowe zagrożenie działaniem trującym. W związku z tym przy realizowaniu takich przewozów na pełnych przepisach Umowy ADR, jednym z niezbędnych elementów wyposażenia ochrony indywidualnej jest maska ucieczkowa.

W klasie 4.2, którą reprezentują materiały podatne na samozapalenie, występują również materiały, które charakteryzują się występowaniem zagrożeń dodatkowych typu:

  • wytwarzanie gazów palnych w zetknięciu z wodą,
  • działanie utleniające,
  • trujące,
  • żrące.

Przykładami towarów niebezpiecznych, które zostały zaliczone do klasy 4.2 są fosfor biały, fosfor żółty, metale i stopy piroforyczne, węgiel, a nawet bawełna zwilżona.

NATĘŻENIE ZAGROŻENIA

Materiały piroforyczne zaliczane są bezwzględnie do I grupy pakowania, która wskazuje na duże natężenie zagrożenia dominującego. Materiały samonagrzewające natomiast, do II (średnie natężenie zagrożenia dominującego) lub III (małe natężenie zagrożenia dominującego) grupy pakowania. Zaliczanie do grup pakowania dla materiałów samonagrzewających się oparte jest na badaniu próbki o określonej wielkości i rozpatrzeniu kwestii związanych z wystąpieniem procesu samozapalenia w określonej temperaturze lub wzrostu temperatury w określonej jednostce czasu.

MATERIAŁY, KTÓRE NIE ZOSTAŁY DOPUSZCZONE DO PRZEWOZU

Wśród materiałów samozapalnych występują również materiały, które nie zostały dopuszczone do przewozu. Są to materiały samonagrzewające się stałe, utleniające, które zostały zaklasyfikowane do UN 3127 MATERIAŁ SAMONAGRZEWAJĄCY SIĘ STAŁY UTLENIAJĄCY I. N.O. oraz podchloryn tert-butylu.

Czy wiesz, że…

  • Materiały piroforyczne zaliczane są do I grupy pakowania (duże natężenie zagrożenia dominującego),
  • Jednym z materiałów samozapalnych jest fosfor biały lub żółty. Materiał ten wymaga zapewnienia szczególnych warunków w trakcie realizacji przewozu. Dotyczy to również przypadków związanych z kierowaniem do przewozu próżnych nieoczyszczonych cystern po fosforze. Aby zapewnić jak największy poziom bezpieczeństwa wymagane jest odpowiednie zabezpieczenie zbiornika. Polega ono na napełnieniu próżnych nieoczyszczonych cystern środkiem ochronnym, tj. azotem lub wodą.
0
18
18 stycznia 2018 Kategoria: Aktualności, Elementarz Autor: Karolina Kołdys

TOWARY NIEBEZPIECZNE – KLASA 4.1 Materiały stałe zapalne, materiały samoreaktywne, materiały polimeryzujące, materiały wybuchowe stałe odczulone

Wśród klasy 4.1 wyróżniane są określone grupy materiałów:

  • materiały stałe łatwo zapalne i przedmioty,
  • stałe lub ciekłe substancje samoreaktywne,
  • materiały wybuchowe stałe odczulone,
  • materiały polimeryzujące,
  • substancje, które są podobne do substancji samoreaktywnych.

 

Do materiałów stałych zapalnych zaliczane są ciała stałe łatwo ulegające zapaleniu oraz materiały stałe, które wykazują tendencję do zapalenia się wskutek tarcia.

Materiały stałe łatwo zapalne reprezentowane są przez materiały występujące w różnej postaci (sproszkowanej, granulowanej, pasty), które mogą się łatwo zapalić wskutek krótkotrwałego kontaktu ze źródłem zapłonu. Część materiałów stałych zapalnych stwarza również zagrożenia dodatkowe. Wśród zagrożeń dodatkowych w obrębie tej grupy można wyróżnić działanie:

  • utleniające,
  • trujące,
  • żrące.

Materiały stałe zapalne zaliczane są do II (średnie natężenie zagrożenia dominującego) i III grupy pakowania (niskie natężenie zagrożenia dominującego). Kryteria oceny uzależnione są od grupy materiałów z którymi mamy do czynienia:

  • Materiały stałe łatwo zapalne, spalające się w czasie krótszym niż 45 sekund dla odległości 100 mm należy zaliczyć do:

– II grupy pakowania: gdy płomień przechodzi przez strefę zwilżoną,

– III grupa pakowania: gdy strefa zwilżona zatrzymuje płomień przez minimum 4 minuty.

  • Proszki metali lub stopów metali należy zaliczyć do:

– II grupy pakowania: gdy w trakcie badania palenie ulega rozprzestrzenieniu na całą długość próbki w czasie nie dłuższym niż pięć minut,

– III grupy pakowania: gdy w trakcie badania palenie ulega rozprzestrzenieniu na całą długość próbki w czasie dłuższym niż pięć minut.

Kolejna z grup, substancje samoreaktywne, obejmuje substancje termicznie niestabilne, które są podatne na rozkład silnie egzotermiczny, nawet bez udziału tlenu. Rozkład materiałów samoreaktywnych może zostać zainicjowany przez wiele czynników. Do czynników tych można zaliczyć ciepło, kontakt z określonymi zanieczyszczeniami typu kwasy, zasady, związki metali ciężkich, jak również czynniki pochodzenia mechanicznego – tarcie, uderzenie. Szybkość postępującego rozkładu jest zależna przede wszystkim od rodzaju materiału samoreaktywnego oraz temperatury. Wzrost temperatury powoduje wzrost szybkości rozkładu materiałów samoreaktywnych. Zagrożenie dodatkowe stwarzane przez te materiały może wynikać z wydzielających się toksycznych gazów lub par, powstających w wyniku rozkładu materiału samoreaktywnego, zwłaszcza w przypadku zapalenia się go. Biorąc pod uwagę wpływ temperatury na rozkład tych materiałów, warto podkreślić, że podczas realizacji przewozu niektórych substancji samoreaktywnych temperatura powinna być kontrolowana. Działanie to ma na celu zapobieżenie negatywnym skutkom, tj. egzotermicznemu rozkładowi. Bardzo duże zagrożenie stanowi fakt, że część substancji samoreaktywnych może rozkładać się w sposób wybuchowy, zwłaszcza pod zamknięciem. W związku z tym wrażliwość materiałów na czynniki inicjujące efekty niepożądane modyfikowana jest za pomocą rozcieńczalników lub odpowiednich opakowań. Głównymi grupami związków, reprezentującymi substancje samoreaktywne są:

  • azozwiązki alifatyczne,
  • azydki organiczne,
  • sole diazoniowe,
  • związki N-nitrozo,
  • sulfohydrazydy aromatyczne.

Wykaz materiałów samoreaktywnych – IATA DGR (przepisy lotnicze).

Materiały wybuchowe stałe odczulone są materiałami, które zostały zwilżone wodą lub alkoholem lub innymi substancjami lub mieszaninami kompatybilnymi z nimi, celem zminimalizowania właściwości wybuchowych tych materiałów. Substancje używane w tym celu muszą wykazywać pełną kompatybilność z tymi materiałami wybuchowymi, aby nie wystąpiło ryzyko zainicjowania reakcji niebezpiecznej. Do materiałów wybuchowych stałych odczulonych zostały zaliczone m.in.: pikrynian amonu, dinitrofenol oraz dinitrorezorcyna.

Materiały polimeryzujące to materiały, które bez stabilizacji ulegają silnie egzotermicznej reakcji, która skutkuje powstawanie większych cząstek lub tworzenie się polimerów w normalnych warunkach realizacji przewozu. Za materiały polimeryzujące uznaje się materiały, które charakteryzują się temperaturą samoprzyspieszającej się polimeryzacji (TSP) nie większa niż 75oC w warunkach przewozu, w opakowaniu, DPPL, cysternie w której są przewożone. Materiały te wykazują ciepło rozkładu większe niż 300 J/g.

Czy wiesz, że…

  • Wśród materiałów wybuchowych odczulonych klasy 4.1 występują materiały, które nie stwarzają zagrożeń dodatkowych (kod klasyfikacyjny D) oraz materiały, które stwarzają zagrożenie dodatkowe działaniem trującym (kod klasyfikacyjny DT).
  • Siarka, która jest zaklasyfikowana jako towar niebezpieczny klasy 4.1 o numerze UN 1350 nie podlega przepisom, jeżeli została odpowiednio uformowana, np. w bryłki, granule, tabletki, pastylki lub płatki.
0
14
8 stycznia 2018 Kategoria: Aktualności, Elementarz Autor: Karolina Kołdys

Towary niebezpieczne – Klasa 3 – Materiały ciekłe zapalne

Materiały ciekłe zapalne to materiały, których przewóz realizowany jest w największym natężeniu. Podyktowane jest to faktem, że do tej klasy zostały zaklasyfikowane ropopochodne. Są to również indywidua, które najpowszechniej występują w życiu codziennym. Do przykładów w tym zakresie możemy śmiało zaliczyć wyroby perfumeryjne, farby, lakiery do paznokci, czy też napoje alkoholowe.

Spirytus klasyfikowany jest jako UN 1170. W tym przypadku został zapakowany jako towar w ilościach ograniczonych („LQ” – Limited Quantities).

Tytuł klasy 3 obejmuje materiały ciekłe oraz przedmioty zawierające materiały tej klasy o temperaturze zapłonu nie wyższej niż 60°C. W odstępstwie od głównej, założonej reguły w kryteriach klasyfikacyjnych, tytuł klasy obejmuje również:

  • materiały ciekłe wraz ze stopionymi materiałami stałymi o temperaturze zapłonu wyższej niż 60°C, które są przewożone lub dostarczone do przewozu w stanie podgrzanym do temperatury równej lub wyższej niż ich temperatura zapłonu (UN 3256),
  •  materiały wybuchowe ciekłe odczulone (UN 1204, UN 2059, UN 3064, UN 3343, UN 3357, UN 3379),
  • olej napędowy, olej gazowy oraz olej opałowy lekki o temperaturze zapłonu nie wyższej niż 100 °C (UN 1202).

 

NATĘŻENIE ZAGROŻENIA

Natężenie zagrożenia dominującego, a tym samym zaliczenie do odpowiednich grup pakowania  oparte jest na temperaturze zapłonu (badanie w tyglu zamkniętym) oraz temperaturze początku wrzenia:

Zaliczenie materiałów ciekłych zapalnych do grup pakowania.

W stosunku do materiałów i preparatów ciekłych lepkich zapalnych, których temperatura zapłonu jest niższa niż 23°C możliwe jest zaliczenie ich do III grupy pakowania (małe natężenie zagrożenia dominującego) po spełnieniu określonych kryteriów, dotyczących m.in. lepkości kinematycznej, temperatury zapłonu oraz wysokość oddzielającej się warstwy rozpuszczalnika. Wśród tych materiałów i preparatów możemy wyróżnić:

  • farby,
  • lakiery,
  • emalie,
  • pokosty,
  • kleje,
  • politury.

Perfumy klasyfikowane są jako UN 1266. W tym przypadku zostały zapakowane jako towary w ilościach ograniczonych („LQ” – Limited Quantities).

ZAGROŻENIA DODATKOWE

W klasie 3, którą reprezentują materiały ciekłe zapalne, są również materiały, które charakteryzują się występowaniem zagrożeń dodatkowych typu:

  • działanie trujące,
  • działanieżrące,
  • kombinacja zagrożeń – trujące i żrące.

 

MATERIAŁY, KTÓRE NIE ZOSTAŁY DOPUSZCZONE DO PRZEWOZU

Materiały ciekłe zapalne, które są niestabilne chemicznie, powinny zostać dopuszczone do przewozu tylko i wyłącznie wtedy, gdy podjęto kroki, które mają na celu zminimalizowanie ryzyka wystąpienia niebezpiecznego rozkładu lub polimeryzacji podczas realizacji przewozu. Wśród materiałów ciekłych zapalnych występują również materiały, które nie zostały dopuszczone do przewozu. Do przewozu nie powinny zostać dopuszczone materiały wybuchowe ciekłe odczulone, które nie występują w wykazie towarów niebezpiecznych. Ponadto, do przewozu nie zostały dopuszczone również materiały, które są podatne na tworzenie nadtlenków, np. etery. Graniczną wartością eliminującą możliwość przewiezienia danego materiału jest zawartość w nich nadtlenku. Materiał nie jest dopuszczony do przewozu jeżeli zawartość nadtlenku przekracza 0,3% w przeliczeniu nad nadtlenek wodoru.

Czy wiesz, że…

  • Materiały wybuchowe odczulone klasy 3 nie stwarzają zagrożeń dodatkowych – kod klasyfikacyjny D,
  • Aromaty smakowe i olejki eteryczne również klasyfikowane są jako materiały ciekłe zapalne,
  • Alkohol etylowy (jeden z materiałów ciekłych zapalnych), może występować jak roztwór o niewielkiej zawartości wody (<0,2%). Roztwór taki nazywany jest spirytusem bezwodnym lub alkoholem absolutnym i znajduje zastosowanie w przemyśle kosmetycznym, farmaceutycznym i paliwowym.
0
10
28 lutego 2017 Kategoria: Aktualności Autor: Karolina Kołdys

„Niczego w życiu nie należy się bać, należy to tylko zrozumieć”.

Pożar, obok emisji i wybuchu jest najpopularniejszym rodzajem zdarzenia awaryjnego, będącego skutkiem nieprawidłowego transportu, przechowywania i magazynowania chemikaliów. Patrząc na statystki jedno jest pewne – pożar ma miejsce zdecydowanie częściej, niż wybuchy i emisje. Czy można w tym dostrzec coś pozytywnego? Oczywiście, że tak. Konsekwencje pożaru są mniejsze w sensie utraty życia ludzkiego, w porównaniu do konsekwencji wynikających z innych rodzajów zdarzeń awaryjnych. Jak w tym przypadku wygląda zniszczenie mienia? Można to zaobserwować na zdjęciach ze zdarzenia na Wydziale Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego, które oceniam jako ostrzeżenie, wyobrażając sobie podobne zdarzenie, które mogłoby wystąpić w dużym magazynie surowców. Ostrzeżenie przed konsekwencjami, jakimi mogą być utrata zdrowia lub życia, degradacja środowiska i zniszczenie mienia.

Analizując przyczyny powstawania pożarów, myślę, że mogłabym wymienić co najmniej 20 czynników sprzyjających powstaniu pożaru. W jakim temacie właściwie wykazujemy się największa ignorancją? Zdecydowanie nie myślimy o konsekwencjach wynikających z nieprawidłowego przechowywania substancji chemicznych i mieszanin. Reaktywność, stabilność chemiczna, kompatybilność, niebezpieczne produkty rozkładu, wpływ zanieczyszczeń, wilgoci, światła, czynników mechanicznych, to tak naprawdę mała część zagadnień, które należy opracować, aby magazynowanie chemikaliów było bezpieczne i efektywne. Czy wytyczne powinny być dokładne? Zdecydowanie tak, bo w chemii nie ma miejsca na pomyłki.

0
18