Dokumenty przewozowe w transporcie towarów niebezpiecznych

Klasyfikacje transportu

Przewóz towarów niebezpiecznych realizowany jest z wykorzystaniem transportu:

• drogowego (ADR),
• kolejowego (RID),
• śródlądowego (ADN),
• morskiego (IMDG Code),
• lotniczego (ICAO TI/IATA DGR).

 

Informacje, które zostały podane w nawiasach to akronimy międzynarodowych aktów prawnych, które regulują problematykę przewozu towarów niebezpiecznych adekwatnie do każdego rodzaju transportu.

Wzór dokumentu przewozowego

Dokumenty przewozowe sporządzane są zazwyczaj w formie papierowej. Dopuszcza się używanie dokumentów przewozowych w formie elektronicznej, jednakże w każdej chwili przewozu muszą być tak samo dostępne jak dokumenty w formie papierowej. Forma elektroniczna może być stosowana w zastępstwie dokumentacji papierowej lub jako jej uzupełnienie. Dokument przewozowy powinien zostać sporządzony przez nadawcę. Przewoźnik natomiast, ma obowiązek sprawdzenia, czy dokument przewozowy zawiera wszelkie niezbędne informacje oraz czy jest możliwe odczytanie dokumentu przekazanego w formie elektronicznej. Umowa ADR, Regulamin RID, Umowa ADN, Kodeks Morski IMDG nie wskazują konkretnego wzoru graficznego dokumentu przewozowego, jednakże precyzują informacje, które dokument ten powinien zawierać (patrz 5.4.1 Umowa ADR/Regulamin RID/Umowa ADN/Kodeks IMDG). W przewozie lotniczym natomiast, przepisy IATA DGR określają wzór i formę dokumentu przewozowego (Deklaracja DGD – Dangerous Goods Declaration). Uczestnicy przewozu towarów niebezpiecznych drogą morską mogą spotkać się z wewnętrznymi wymaganiami firm przewozowych lub armatorów statków w zakresie ściśle określonego wzoru dokumentacji przewozowej. Podmioty te bardzo często wymagają podania informacji na temat przewożonych materiałów na dokumencie multimodalnym (Multimodal  Dangerous Goods Form) lub na drukach publikowanych przez IMO (IMO Dangerous Goods Declaration). Niespełnienie oczekiwań w tym zakresie skutkuje odmową w zakresie przyjęcia towaru niebezpiecznego do przewozu.

Informacje ogólne, które powinien zawierać każdy dokument przewozowy

Rozbudowany dokument przewozowy wymagany jest generalnie przy realizowaniu przewozu na pełnych przepisach. Niemniej jednak, zależnie od rodzaju transportu będzie on również wymagany podczas realizowaniu przewozu na określonych wyłączeniach spod przepisów.

Nie da się ukryć, że wielu przedsiębiorców traktuje dokument przewozowy jako zbędny papier, który przysparza samych kłopotów podczas kontroli. Z jednym na pewno mogę się zgodzić – nikt nie lubi problemów. Ale czy zapisy, które powinny znaleźć się w dokumencie są tylko zwykłymi wymaganiami prawnymi do spełnienia, czy mają głębszy sens?

Niezależnie od tego z jakim rodzajem przewozu mamy do czynienia, część informacji, która powinna być zawarta w dokumencie przewozowym jest uniwersalna. Wśród nich możemy wyróżnić informacje umożliwiające identyfikację:

• przewożonych materiałów (numer UN, prawidłowa nazwa przewozowa),
• zagrożeń stwarzanych przez przewożone materiały (kod klasyfikacyjny/numery wzorów nalepek/klasa/podklasa/zagrożenia dodatkowe),
• natężenia zagrożenia (grupa pakowania, o ile występuje),
• ilości i rodzaju sztuk przesyłek, poprawności zapakowania towaru (jeżeli ma to zastosowanie; ilość i opis sztuk przesyłek/instrukcja pakowania),
• ilości każdego przewożonego towaru niebezpiecznego,
• podmiotów nadających i odbierających towary niebezpieczne.

 

Nie trudno zauważyć, że informacje, które możemy pozyskać z dokumentacji przewozowej umożliwiają odpowiednią reakcję w razie zaistnienia wypadku, incydentu, zdarzenia awaryjnego. Efektywne i szybkie skoordynowanie działań w tym zakresie ma ogromny wpływ na zminimalizowanie ryzyka wystąpienia lub rozwinięcia negatywnych skutków.

Informacje szczegółowe dotyczące realizowanego przewozu, które dodatkowo zawiera się w dokumentacji zależne są między innymi od właściwości przewożonego towaru niebezpiecznego, zagrożeń stwarzanych przez towar niebezpieczny, sposobu realizacji przewozu i jego specyfiki.

Jakie rozwiązania wybieram i rekomenduję?

W przewozach charakteryzujących się wykorzystaniem jednego rodzaju transportu wybieram dokumenty, których wzory tworzę samodzielnie. Jest to dobre rozwiązanie, gdyż ich forma dostosowana jest do potrzeb firm z którymi współpracuje. Zawierają nie tylko informacje, które wymagane są przepisami, ale również informacje, które ułatwiają zidentyfikowanie różnych czynników związanych z przewozem, chociażby na ewentualne potrzeby prowadzenia ewidencji. Przy realizowaniu przewozów z wykorzystaniem różnych rodzajów transportu, zwłaszcza przy przewozach drogowo-morskich, rekomenduję Multimodalny Dokument Przewozowy Towarów Niebezpiecznych (Multimodal Dangerous Goods Form). Uzasadnienie wyboru jest proste. W dokumencie tym możemy zawrzeć cały szereg informacji, istotnych z punktu widzenia specyfiki realizowanego przewozu. Oprócz tego, że możemy na nim podać opis przewożonego towaru niebezpiecznego, to dokument ten może być użyty również, w zależności od potrzeb, jako deklaracja nadawcy towaru niebezpiecznego i certyfikat pakowania kontenera. Wzór dokumentu multimodalnego został zawarty w 5.4.5 Umowy ADR/Regulaminu RID/Umowy ADN/Kodeksu Morskiego IMDG.